Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 329

३१२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां
'भुजंप पालना-ऽभ्यवहारयोः' (१४८७) भुज् । भविष्यन्ती स्यते । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । 'च-जः कगम्' (२।११८६) ज० → ग० । 'अघोषे० (१।३।५०) ग० → क० । 'नाम्यन्तस्था'० (२।३।१५) षत्वम् । क-षयोगे क्ष० ।
इति प्रथमा सि । पृष्ट प्रथमा सि । असूयया-तृतीया टा । तं-द्वितीया अम् । प्रति प्रथमा सि ।
'बॅग्क् व्यक्तायां वाचि' (११२५) ब्रू । वर्त० तिव् । 'ब्रूगः पञ्चानां पञ्चाऽऽहश्च' (४।२।११८) ब्रू० → आह० - तिव् → णव् च ।
यथा करणं पूर्वं = यथाकारम् । अनेन ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृ० आर् । प्रथम सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप । एवं-तथा करणं पूर्वं = तथाकारम् । अनेन ख्णम्प्र० → अम् ।
अस्मद् प्रथमा सि । 'त्वमहं सिना प्राक् चाऽकः' (२।१।१२) "अहम्"आदेशः । भोक्ष्ये-भविष्यन्ती स्ये । शेषं पूर्ववत् । किं तवाऽनेन ? किं ते मया ? यथाहं भोक्ष्ये तथाऽहं भोक्ष्ये इत्यर्थः ।
[यथा कृत्वाऽहं भोक्ष्ये तथा द्रक्ष्यसि ] यथा-तथा । अम् । 'अव्ययस्य' (३।२।७) लुप् । करणं पूर्वं = कृत्वा । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । अहं भोक्ष्ये तथा द्रक्ष्यसि । 'दृशं प्रेक्षणे' (४९५) दृश् । भविष्यन्ती स्यसि । 'अः सजि-दृशोऽकिति' (४|४|१११) अकारागमः । 'इवर्णादेरस्वे'० (१।२।२१) रत्वम् । 'यज-सृज-मृज-राज'० (२।११८७) श० → ष० । 'ष-ढोः कस्सि' (२।१।६२) ष० → क० । 'नाम्यन्तस्था'० (२।३।१५) षत्वम् । क-षयोगे क्ष० ॥छ।।
शापे व्याप्यात् ॥ ५।४५२ ॥ [शापे] शाप सप्तमी ङि । [ व्याप्यात् ] व्याप्य पञ्चमी ङसि ।
अनर्थकादिति निवृत्तम्, शापे असंभवाद्, व्याप्यादिति भणनाद्वा । प्रचोरंकारमाक्रोशति] चोर 'डुकंग करणे' (८८८) कृ । चोरं कृत्वा = चोरंकारम् । अनेन ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४३५१) वृ० आर् । 'खित्यनव्ययाऽरुषो'० (३।२।१११) मोऽन्तः । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् । करोतेरिहोच्चारणे-चोरं कृत्वा-चोरशब्दमुच्चार्याक्रोशति, चोरोऽसीत्याक्रोशतीत्यर्थः ।
[दस्युंकारमाक्रोशति] दस्युं कृत्वा = दस्युंकारम् । अनेन ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृ० आर् । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप्, आक्रोशति ।
[व्याधंकारमाक्रोशति] व्याधं कृत्वा = व्याधंकारम् । अनेन ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हले:' (४।३।५१) वृ० आर् । 'खित्यनव्ययाऽरुषो'० (३।२।१११) मोऽन्तः । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप, आक्रोशति । ___+ [चोरं कृत्वा हेतुभिः कथयति ] चोर द्वितीया अम् । करणं पूर्व = कृत्वा । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा ॥छ।।
स्वाद्वर्थाददीर्घात् ॥ ५।४।५३ ॥ [स्वाद्वर्थात् ] स्वादुरर्थो यस्य सः = स्वाद्वर्थस्तस्मात् ।
[अदीर्घात् ] न दीर्घः = अदीर्घस्तस्मात् । ॐ बृहद्वृत्तौ - चौरंकारमाक्रोशति । + बृहद्वृत्तौ - चौरं... ।