________________
२९८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
--
ऊर्ध्वं मुहूर्तात् कालो भोक्तुमित्यादिप्रयोगत्रये ननु तुम् विकल्पेन भवति तत् कथं तुमेवेत्युक्तम् ? उच्यते - विकल्पेन तुमेव भवति नाऽनडादयः । 'सप्तमी चोर्ध्व'० (५।३।१२) इति, 'स्मे पञ्चमी' (५।४।३१) 'अधीष्टौ' (५।४।३२) इति च यथाक्रमं प्रवर्तत एव । भोक्तुमित्यस्य वाक्यं पूर्ववत् ॥छा।
सप्तमी यदि ॥ ५॥४॥३४ ॥
[सप्तमी] सप्तमी प्रथमा सि ।। [यदि] यदि प्रथमा सि । (यद् सप्तमी ङि) । तुमोऽपवादः । [ कालो यदधीयीत भवान्] काल प्रथमा सि । 'अधीयीत' पूर्ववत् (५।४।२०) । [वेला यद् भुञ्जीत भवान् ] 'भुञ्जीत' पूर्ववत् (५।४।२०)।
[समयो यच्छयीत भवान् ] 'शी स्वप्ने' (११०५) शी । सप्तमी ईत । 'शीङ ए: शिति' (४।३।१०४) शी० → शे० । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
बहुलाधिकारात् - [कालो यदध्ययनस्य] काल प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । अधीयते = अध्ययनम्, तस्य । 'अनट्' (५।३।१२४) अनट्प्र० → अन । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[वेला यद् भोजनस्य] भुज्यते = भोजनम्, तस्य । 'अनट्' (५।३।१२४) अनट्प्र० → अन । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ।
[समयो यच्छयनस्य] शय्यते = शयनम्, तस्य । 'अनट्' (५।३।१२४) अनटप्र० → अन । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ॥छ।।
शक्ताऽर्हे कृत्याश्च ॥ ५।४।३५ ॥ [शक्ताऽर्हे ] शक्तश्च अर्हश्च = शक्ताहम्, तस्मिन् । [कृत्याः ] कृत्य प्रथमा जस् । [च] च प्रथमा सि । - [भवता खलु भारो वाह्यः, वोढव्यः, वहनीयः, उह्येत] भवत् तृतीया टा । खलु प्रथमा सि । भार प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह् । वोढुं शक्यः = वाह्यः, वोढव्यः, वहनीयः । अनेन घ्यणप्र० → य - तव्य - अनीयप्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । 'हो धुट्-पदान्ते' (२।१।८२) हस्य ढः । 'अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२।१७९) त० → ध० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग'० (१।३।६०) धस्य ढः । 'सहिवहेरोच्चाऽवर्णस्य' (१।३।४३) ढलुक् - पूर्वाकारस्य ओ । वह् । सप्तमी ईत । 'क्यः शिति' (३।४।७०) क्यप्र० → य । 'यजादि-वचेः किति' (४।१।७९) वृत् वस्य उ० । 'अवर्णस्येव'० (१।२।६) ए।
[भवान् भारं वहेत् ] 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह् । सप्तमी यात् । 'कर्तर्यन' (३।४।७१) शव् । 'यः सप्तम्याः ' (४।२।१२२) या० → इ० । 'अवर्णस्येव'० (१।२।६) ए।
[भवान् हि शक्तः] 'शक्लंट शक्तौ' (१३००) शक । शक्नोतीति शक्तः । 'ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थ' (५।२।९२) क्तप्र० →त।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
