Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 241

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ठिकायां ।
[ एक: कार: ] 'डुकुंग करणे' (८८८) कृ । करणं = कारः । अनेन घञ्प्र० अ । 'नामिनोऽकलि-हले:' (४।३।५१) वृद्धिः आर् । प्रथमा सि ।
२२४
[ द्वौ कारौ ] करणे = कारौ । अनेन घञ्प्र० अ । 'नामिनोऽकलि-हले:' ( ४।३।५१) वृद्धिः आर् । प्रथमा औ
[ त्रयः काराः ] करणानि = काराः । अनेन घञ्प्र० अ । 'नामिनोऽकलि - हले:' ( ४।३।५१) वृद्धि: आर् । प्रथमा जस् ।
[द्वौ सूर्यनिष्पावौ ] 'पूङ् पवने' (६००) पू. निपूर्व० । पवने पावौ । अनेन घञ्प्र० → अ । 'नामिनोऽकलि-हले:' (४।३।५१) वृ० औ । 'ओदौतोऽवाव्' (१।२।२४) आव् । निश्चिते पावौ निष्पावौ, सूर्यस्य निष्पावौ = सूर्यनिष्पावौ ।
=
[ समित्संग्राहः] संग्रहणं = संग्राहः । अनेन घञ्प्र० अ । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । समिधां संग्राहः = समित्संग्राहः ।
[ तण्डुलसंग्राहः ] संग्रहणं संग्राहः । अनेन घञ्प्र० अ । 'ञ्णिति' (४|३|५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । तण्डुलानां संग्राहः = तण्डुलसंग्राहः । मुष्टिरित्यर्थः ।
=
[ निश्चयः ] नितरां चयनं = निश्चयः । 'युवण-वृ-दृ'० (५।३।२८) अल्प्र० अ ।
अल एवायमपवादः, क्त्यादिभिस्तु बाध्यते । 'मध्येऽपवादाः पूर्वान् विधीन् बाधन्ते नोत्तरान्' (न्या० सं० वक्ष० (१) / सूत्र (३७)) इति न्यायात् ।
[ एका तिलोच्छ्रितः ] उत्पूर्व० 'श्रिग् सेवायाम्' (८८३) श्रि । उच्छ्रयणं = उच्छ्रितिः । 'स्त्रियां क्ति:' ( ५/३/९१) क्तिप्रति । तिलानामुच्छ्रितिः = तिलोच्छ्रिति । 'प्रथमादधुटि शश्छ: ' (१।३।४) श० छ० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग ० (१।३।६०) त० च० । एक 'आत्' (२|४|१८) आप्प्र० आ ।
[द्वे प्रसृती ] द्वि । औ । 'आ द्वेरः' (२|१|४१ ) इ० → अ० । 'आत्' 'औता' (१।४।२०) ए । प्रसरणे = प्रसृती । ‘स्त्रियां क्ति:' ( ५/३/९१) क्तिप्र० (१।४।२१) ई ॥छ ।
स्थादिभ्यः कः ॥५।३।८२ ॥ = स्थादयः, तेभ्यः
[ स्थादिभ्यः ] स्था आदिर्येषां ते [कः ] क प्रथमा सि ।
[ आखूत्थो वर्तते ] आखु 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । ' षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव ष्वष्कः' (२२३१९८ ) स्था । 'निमित्ताभावे'० (न्या०सं० वक्ष० (१) / सूत्र (२९)) स्था, उत्पूर्व० । आखूनामुत्थानं = आखूत्थः । अनेन कप्र० 'इडेत्-पुसि’० (४।३।९४) आलुक् । एवमग्रेऽपि । 'उद: स्था-स्तम्भः सः' (१।३।४४) सलुक् ।
अ ।
[ शलभोत्थो वर्तते ] शलभानामुत्थानं = शलभोत्थो वर्तते । शेषं पूर्ववत् ।
=
स्थादिभ्यः । पञ्चमी भ्यस् ।
[ प्रस्थः सानुः ] प्रतिष्ठन्ते ऽस्मिन्निति प्रस्थः । अनेन कप्र० अ, सानुः ।
[ संस्था ] सम्पूर्व० स्था । संतिष्ठन्तेऽस्यामिति संस्था ।
(२।४।१८) आप्प्र० आ । ति । औ । 'इदुतोऽस्त्रेरीदूत् '
[ व्यवस्था ] वि-अवपूर्व० स्था । व्यवतिष्ठन्तेऽनयेति व्यवस्था ।
[ प्रस्नः ] प्रपूर्व० 'ष्णांक् शौचे' (१०६४) ष्णा । 'षः सोऽष्ट्यै' ० (२।३।९८) स्ना । प्रस्नात्यस्मिन्निति प्रस्नः ।
For Private Personal Use Only