Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 81

६४
क्षेर्भावकर्मणोर्भाषायां क्त एव नास्तीति कश्चित् छन्दस्येव न लक्षणशास्त्रे इत्यर्थः ||छ ||
ऋ - ह्री -घ्रा - ध्रा-त्रोन्द-नुद-विन्तेर्वा ||४|२|७६ ||
[ऋीघ्राधात्रोन्दनुदविन्तेः ] ऋश्च ह्रीश्च घ्राश्च धाश्च त्राश्च उन्दश्च नुदश्च विन्तिश्च =
[वा ] वा प्रथमा सि ।
[ऋणम्, ऋतम्] 'ऋक् गतौ ' (११३५ ) ॠ । 'ऋ प्रापणे च' (२६) ऋ । इयर्त्ति ऋच्छति स्म वा = ऋणम्, अर्यते स्म वा । 'गत्यर्था ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० → त ।
स्म ।
[ह्रीणः, ह्रीणवान्, ह्रीतः, ह्रीतवान् ] 'ड्रींक् लज्जायाम्' (११३३ ) ही । जिह्रेति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० त । क्तक्तवतू' (५1१।१७४) क्तवतुप्र० तवत् । अनेन वा तस्य न० ।
[ घ्राणः, घ्राणवान्, घ्रातः, घ्रातवान् ] 'घां गन्धोपादाने' (३) घ्रा । जिघ्रति स्म ।
[ध्राणः, ध्राणवान्, ध्रातः, धातवान् ] 'धें तृप्तौ' (३५) धै । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' ( ४।२।१) धा । धायति स्म । [त्राणः, त्राणवान्, त्रातः, त्रातवान् ] दें (६०४) ' पालने' (६०५) । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) त्रा ।
-
त्रायते स्म ।
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुण्डिका ।
[समुन्नः समुन्नवान्, समुत्तः, समुत्तवान् ] 'उन्दैप् क्लेदने' (१४९१) उन्द्, सम्पूर्व० । समुन्नति स्म । 'गत्यर्थाSoर्मक-पब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० त । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्रतवत् । यद्वा समुद्यते स्म । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः' (४।२।४५ ) नलोपः ।
[नुन्नः, नुन्नवान्, नुत्तः, नुत्तवान् ] 'णुदंत् प्रेरणे' (१३७०) णुद् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नुद् । नुद्यते
ऋहीघ्राधात्रोन्दनुदविन्ति, तस्मात् ।
[विन्नः, विन्नवान्, वित्तः, वित्तवान् ] 'विदिप् विचारणे' (१४९७) विद् । विद्यते स्म । विनत्ति (विन्ते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त, क्तवतुप्र० → तवत् । सर्वत्र अनेन वा तस्य न० ।
[त्रातः, देवत्रातः] देंङ् (६०४) - ' पालने' (६०५) देवता एनं त्रासीरन् । 'तिक्कृतौ नाम्नि' (५1१।७१) क्तप्र०
[विन्नः, विन्नवान् ] 'विद्लृती लाभे' (१३२२) विद् । विद्यते स्म । विन्दते स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिब-भुजेः ' (५।१।११) क्तप्र० → त । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्र० तवत् । 'रदादमूर्च्छ- मदः क्तयोर्दस्य च' (४।२१६९) द
त० न० ।
Jain Education Intemational.
दु-गोरू च ||४|२|७७ ॥
। 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) त्रा । त्रासीष्ट त्रातः त । प्रथमा सि ॥ छ ||
[ दुगो : ] दुश्च गुश्च तस्मात् ।
[ऊ] ऊ प्रथमा सि । सूत्रत्वात् लोपः ।
[च] च प्रथमा सि ।
[दूनः, दूनवान्] 'टुदुंट् उपतापे ' (१२९७) दु । दूयते स्म । दुनोति स्म । 'गत्यर्था ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५1१199 )