Page Text
________________
अथ चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
कश्चित्, तं लुलोटि(लुलुट्)वांसमन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४३३१४) गु०
ओ । अद्यतनी दि→ त् । 'णि-श्रि-दु-सु-कमः०' (३।४।५८) उप० । अनेन बा ह्रस्वः । द्वि: । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । ‘ह्रस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अलूलुपत्, अलुलोपत्] 'लुप्लुंती छेदने' (१३२३) लुप् ।+ अलुपत् कश्चित्, तं लुपो(लो)पि(लुलुप्)वांसमन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे' णिग् । (३।४।२०) णिग्प० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । अघतनी दि → त् । ‘णि-श्रि-द्रुसु-कमः कर्तरि ङः' (३।४।५८) अप्र० । अनेन वा ह्रस्वः । द्विः । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादे.' (४११६४) दीर्घः । 'हूस्वः' (४।१३९) हूस्वः । 'णेरनिटि' (४१३१८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४१४२९) अट् ।
[अलीलपत्, अललापत्] रप (३३५) - ‘लप व्यक्ते बचने' (३३६) लप् । अलपीत् कश्चित्, तं ललपि(लेपि)वांसमन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प० । 'ञ्णिति' (४१३५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । अद्यतनी दि → त् । 'णिश्रि-दु-सु०' (३।४१५८) डप० । अनेन वा हूस्वः । द्वि: । 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि ङ' (४११६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । 'हूस्वः' (४११३९) ह्रस्वः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् । बहुवचनं शिष्टप्रयोगानुसारेणाऽन्येषामपि परिग्रहार्थम्, तेन अबिभ्रसत् अबभ्रासदित्यादि सिद्धम् ।।७।।
ऋदृवर्णस्य ।।४।२।३७॥ [ऋत्] ऋत् प्रथमा सि । 'दीर्घड्याब्-व्यञ्जनात् सेः' (१।४।४५) सिलोपः । [ऋवर्णस्य] ऋवर्ण षष्ठी डस् ।
हस्वाधिकारेण सिद्धे ऋत्करणमचीकृतदित्यत्र गुणनिषेधार्थम्, ह्रस्वकरणसामर्थ्याद् गुणो न स्यादिति न वाच्यम्, गुणकरणे ह्रस्वकरणस्य चरितार्थत्वात् ।
[अवीवृतत्, अववर्तत्] 'वृतूङ् वर्त्तने' (९५५) वृत् । अवर्तिष्ट अवृतत् वा कश्चित्, तं ववर्ता (ववृता)नः(नं) अन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् | अद्यतनी दि → त् । 'णिश्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) डा० । अनेन वा अर् लोपित्वात् “ऋत्" द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अवीवृधत्, अववर्धत्] 'वृधूङ् वृद्धौ' (८५७) वृध् । वर्धमानं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । अद्यतनी दि→त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) उप० । अनेन वा अर् लोपित्वात् "ऋत्" द्विः । 'ऋतोऽत्' (४१३८) ऋ० → अ० । 'असमानलोपे०' (४११६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४११६४) दीर्घः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अमीमृजत्, अममार्जत्] 'मृजौक् शुद्धौ' (१०९७) मृज् । अमाक्षीत् अमार्जीत् वा कश्चित्, तं ममर्जि(ममृज्)वांसमन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । अद्यतनी दि → त् । 'णिश्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) उप० । अनेन वा अर् लोपित्वात् “ऋत्'द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । 'असमानलोपे०' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादे:' (४।१।६४) दीर्घः । 'मृजोऽस्य वृद्धिः' (४।३।४२) "मा" आदेशः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । ‘अड् धातोरादिय॑स्तन्यां चाऽमाडा' (४।४।२९) अट् । P. + लुप(म्प)न्तं प्रयुङ्क्ते । P.5 लपन्तं प्रयुक्ते ।
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003294 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 408 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 21 MB |