Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 51

३४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुण्ठिका ।
प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृ०' (३।४।२०) णिग्प० । 'ञ्णिति' (४१३५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । अद्यतनी दि→त् । 'णि-श्रि-द्रु-सुकमः०' (३।४।५८) डप० । अनेन वा ह्रस्वः । द्विः । ‘क-ङश्च-ञ्' (४।१।४६) क० →च० । 'असमानलोपे०' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दी?ऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिगलोपः । 'अड़ धातोरादि०' (४।४।२९) अट ।
[अरीरणत्, अरराणत्] अण (२५९) - ‘रण शब्दे' (२६०) रण् । रणन्तं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृ०' (३।४।२०) णिग्प० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । अद्यतनी दि → त् । ‘णि-श्रि-दु-उ०' (३।४।५८) डा० । अनेन वा ह्रस्वः । द्विः । 'असमानलोपे०' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिगलोपः । 'अड़ धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अवीवणत्, अववाणत्] अण (२५९) - रण (२६०) - ‘वण शब्दे' (२६१) वण् । वणन्तं प्रायुक्त । ‘प्रयोक्तृव्यापारे०' (३।४।२०) णिगप्र० । 'ज्णिति' (४१३५०) उपान्त्यवृद्धिः आ | अद्यतनी दि → त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु-कमः०' (३।४।५८) डप्र० । अनेन वा ह्रस्वः । द्विः । 'असमानलोपे०' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । ‘अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अबीभणत्, अबभाणत्] अण (२५९) - रण (२६०) - वण (२६१) - व्रण (२६२) - बण (२६३) - ‘भण शब्दे' (२६४) भण् । भणन्तं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृ०' (३।४।२०) णिग्प० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । अद्यतनी दि → त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) डप० । अनेन वा ह्रस्वः । द्विः । 'द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वी' (४।१।४२) भ० → ब०। 'असमानलोपे०' (४।१।६३) इ । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४११६४) दीर्घः । हूस्वः' (४।१।३९) हूस्वः । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अशिश्रणत्, अशश्राणत्] शण (१०४१) - ‘श्रण दाने' (१०४२) श्रण् । श्रणन्तं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ | अद्यतनी दि → त् । 'णि-शि-दु-सु०' (३।४।५८) डा० ।
नेन वा ह्रस्वः । द्वि: । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक' (४११४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे' (४।१।६३) इ । ‘ह्रस्वः' (४।१।३९) हूस्वः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । ‘अड् धातोरादिॉ०' (४।४।२९) अट् ।
शण (१०४१) - 'श्रण दाने' (१०४२) इत्यस्य दानार्थस्य घटादित्वेनैव सिद्धे 'श्रणण् दाने' (१६४६) इत्यस्यापि घटादित्वम् । भ्वादि श्रणस्य चुरादौ पाठयत्, ततोऽस्य ‘यमोऽपरिवेषणे णिचि च' (४।२।२९) इति नियमादप्राप्तं ह्रस्वत्वं विकल्प्यते ।
[अजूहवत्, अजुहावत्] 'डेंग् स्पर्धा-शब्दयोः' (९९४) हे । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२१) ह्या 15 अह्वत् अहृत अह्वास्त वा कश्चित, तं ज(जु)हूवांसमन्यः प्रायुक्त । णिग्विषये ‘णौ इ-सनि' (४|११८८) वृत् वा० → उ० । णिचि(गि) आगते 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४३५१) वृद्धिः औ । 'ओदौतोऽवाव्' (१।२।२४) आव् । अद्यतनी दि→ त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु-कमः०' (३।४।५८) ङप्र० । अनेन वा ह्रस्वः । “हु"द्विः । 'ग-होर्जः' (४।११४०) ह० → ज० । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[अजीहिठत्, अजिहेठत्] 'हेटश् भूतप्रादुर्भावे' (१५४४) हे I+ अहेठीत् कश्चित्, तं जिहेविठ्)वांसमन्यः प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग' (३।४।२०) णिगप० । अद्यतनी दि→ त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) डप० । अनेन वा ह्रस्वः । 'ग-होर्जः' (४।१।४०) हि० → जि० । ‘लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४) दीर्घः ।
[अलूलुटत् अलुलोटत्] 'लुटच् विलोटने' (११७७) लुट् । ‘लुट विलोटने' (१९०) लुट् ।* अलुटत् अलोटीत् वा P. हयन्तं प्रयुक्ते । ।
9 मध्यमवृत्तौ - 'हेठि विबाधायाम्' । P. + हेठमानं प्रयुक्ते ।
P.* लुटन्तं प्रयुक्ते ।
Jain Education Intemational