Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 332

अथ चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः ।।
३१५ [सस्वरिथ] 'औस्वृ शब्दोपतापयोः' (२१) स्वृ । परोक्षा थव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे०' (४1919) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । ‘स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु०' (४।४।८१) इट् । गु० अर् ।
[जजागरिथ] 'जागृक् निद्राक्षये' (१०९३) जागृ । परोक्षा थव् । 'आद्योऽश एकस्वरः' (४।१।२) "जा" द्विः । 'हस्वः' (४।१।३८) ह्रस्वः । 'स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु-द्रु-श्रु-स्रोळञ्जनादे: परोक्षायाः' (४।४।८१) इट् । इत्यत्राऽनेकस्वरत्वाच्चेनिषेधो न भवति ।
[जहिव] 'हंग् हरणे' (८८५) ह । परोक्षा व । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे प्राक् तु०' (४।११) द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । 'ग-होर्जः' (४।१।४०) ह० → ज० । 'स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु०' (४|४|८१) इट् ।
[जहिम ह । परीक्षा म । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे प्राक् तु०' (४।१।१) द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । 'ग-होर्जः' (४।१।४०) ह० → ज० । 'स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु०' (४।४८१) इट् ॥छ।।
ऋ-वृ-व्ये-ऽद इट् ।।४।४।८०।। [ऋवृव्येऽदः] ऋश्च वृश्च व्येश्च अद् च = ऋवृव्येऽद्, तस्मात् । [इट्] इट् प्रथमा सि ।
पुनरिट्ग्रहणान्नेति निवृत्तम् । [आरिथ] 'ऋक गतौ' (११३५) ऋ । 'कं प्रापणे च' (२६) ऋ । परोक्षा थव । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे०' (४।११) द्विः । 'ऋतोऽत्' (४११३८) ऋ० → अ० । अनेन इट् । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० अर् । 'अस्याऽऽदेराः परोक्षायाम्' (४।१।६८) आ । 'समानानां०' (११२१) दीर्घः ।
ववरिथ] 'वृकुट् वरणे' (१२९४) वृ । परोक्षा थव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे प्राक् तु०' (४।१।१) द्विः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० → अ० । अनेन इट् । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० अर् ।
[संविव्ययिथ] 'व्यग् संवरणे' (९९३) व्ये, सम्पूर्व० । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे प्राक् तु०' (४।१।१) द्विः । 'हूस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वत् । 'ज्या-व्ये-व्यधि-व्यचि-व्यथेरिः' (४।१७१) इकारस्यापि इकारः य्वृद्बाधनार्थः । अनेन इट् । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[आदिथ] 'अदं भक्षणे' (१०५९) अद् । परोक्षा थन् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-२०' (४1919) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । अस्याऽऽदेराः परोक्षायाम' (४।१।६८) आ । 'समानानां०' (११२19) दीर्घः ।
अर्तेः पूर्वेण, वृग उत्तरेण प्रतिषेधे, व्येऽदोस्तु ‘सृजि-दृशि०' (४।४।७८) इत्यादिना विकल्पे प्राप्ते वचनम् ॥छ।।
स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु-द्रु-श्रु-स्रोर्व्यञ्जनादेः परोक्षायाः ॥४।४।८१॥ [स्क्रसृवृभृस्तुद्रुश्रुस्रोः] सृश्च वृश्च भृश्च स्तुश्च द्रुश्च श्रुश्च सुश्च = सृवृभृस्तुद्रुश्रुसु, न सृवृभृस्तुद्रुश्रुसु = असृवृभृस्तुद्रुश्रुसु, स्कृश्च असृवृभृस्तुद्रुश्रुसु = स्क्रसृवृभृस्तुद्रुश्रुसु, तस्मात् ।
Jain Education Intemational