________________
अथ चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
[कषः ] कष पञ्चमी इस
कृच्छ्रगहनम्, तस्मिन् ।
[कृच्छ्रगहने] कृच्छ्रं च गहनं च = दुःखम्- तत्कारणं च, गहनं = दुरवगाहम् ।
कृच्छ्रं
[कष्टं वर्तते ] 'कष हिंसायाम्' (५०७) कष् । कष्यते स्म । कषिष्यतीति कष्टम् । 'कषोऽनिट: ' ( ५।३।३) क्तप्र० → त । 'तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां०' (१।३।६०) त०ट० । सि-अम् ।
=
कषः कृच्छ्र - गहने ||४|४|६७ ॥
[ कष्टोऽग्निः ] कष । कषिष्यतीति । 'कषोऽनिट: ' ( ५।३।३) क्तप्र० त । तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां०' (१।३।६०) त०ट० । प्रथमा सि ।
[कष्टानि वनानि ] कष् । कषिष्यतीति । 'कषोऽनिट: ' ( ५।३।३) क्तप्र० त । ' तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां०' (१।३।६०) त०ट० । प्रथमा जस् ।
[कषितं स्वर्णम् ] कष्यते स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) प्र० त । स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । सि-अम् ।छ।
ट० ।
[घुषेः ] घुषि पञ्चमी इसि ।
[ अविशब्दे ] 'शर्पा आक्रोशे' (९१६) शप् । शपति = आक्रोशति दुरुच्चारकमिति शब्दः । 'शा- शपि-मनि-कनिभ्यो द:' ( उणा० २३७) दप्र० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे' (१।३।४९) प० अविशब्दस्तस्मिन् । नानाशब्दनं प्रतिज्ञानं वा ।
ब० । विशब्दनं विशब्दः, न विशब्द:
३०५
घुषेरविशब्दे ||४|४|६८ ॥
[ बलिस्थूले] बली च स्थूलश्च [दृढ: ] दृढ प्रथमा सि ।
[घुष्टा रज्जुः ] 'घुषृ शब्दे' (४९७) घुष् । घुष्यते स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' ( १।३।६० ) त०ट० । 'आत्' (२।४।१८) आपप्र० आ, रज्जुः । संबद्धावयवेत्यर्थः ।
[घुष्टवान् ] घोषति स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) क्तवतुप्र०
तवत् । ' तवर्गस्य श्चवर्ग० ' (१।३।६०) त०
Jain Education International
=
[ अवघुषितं वाक्यमाह ] 'घुषण् विशब्दने' (१७५५) घुष् । अत एव विशब्दनप्रतिषेधात् ज्ञाप्यते घुषेर्विशब्दनार्थस्य अनित्यश्चुरादेर्णिजिति, तेनायमपि प्रयोगः, अवपूर्व० । अवघुष्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० → त । इट् । सि-अम् । नानाशब्दितं प्रतिज्ञातं वा वाक्यं बूत इत्यर्थः ॥छ ||
बलि-स्थले दृढः ||४ |४१६९ ।।
बलिस्थूलम्, तस्मिन् । 'नाम्नो नोऽनहून ' (२।१।९१) नलोपः ।
[दृढो बली स्थूलो वा] दृह ( ५५६ ) - 'दृहु वृद्धी' (५५७) दृह्, दृह् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः ' ( ४।४ ।९८) दृन्ह् । दर्हति स्म, दृन्हति स्म वा । 'गत्यर्था ऽकर्मक- पिव-भुजेः' (५।१।११) क्तप्र०
त । अनेन इडभावः, तस्य ढत्वम्, धातु
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
