Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 321

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका दुण्डिका । [ अभ्यर्णा सरित्] अर्द, अभिपूर्व० । अभ्यर्धते स्म । 'क्त-क्तवतू' (५।१।१७४) प्र० त । 'रदादमूर्च्छ - मदः ० ' न० । र पृवर्णान्नो ण० ' (२।३।६३) न० ० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग० ' (१|३|६०) न० ० । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० आ ।
(४।२।६९) दत्त०
३०४
[ अभ्यर्णे शेते] अर्दू, अभिपूर्व० । अभ्यर्धते स्म । 'क्त-क्तवतू' ( ५1१1१७४) क्तप्र० त । 'रदादमूर्च्छ - मदः ०' न० । र पृवर्णान्नो ण०' (२।३।६३) न०
(४।२।६९) दत्त०
ण० । सप्तमी ङि ।
[ अभ्यर्दितो वृषलः शीतेन ] अभ्यर्धते स्म । क्तप्र० त । स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४१४१३२ ) इट् । प्रथमा सि । ‘श्यैङ् गतौ' (६०६) श्यै । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य (४।२।१) श्या । श्यायते स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिव-भुजेः' (५19199) क्तप्र० → त । 'श्यः शीर्द्रवमूर्त्ति-स्पर्शे नश्चाऽस्पर्श' (४/१/९७ ) इत्यादिना शी । तृतीया टा । बाधित इत्यर्थः ॥ छ ||
वर्तेर्वृत्तं ग्रन्थे || ४|४|६५ ।।
[वर्ते:] वर्त्ति षष्ठी ङस् ।
[वृत्तम् ] वृत्त प्रथमा सि ।
[ग्रन्थे ] ग्रन्थ सप्तमी ङि ।
[वृत्तो गुणश्छात्त्रेण] 'वृतूङ् वर्त्तने' (९५५) वृत् । वर्त्तत - उत्पद्यते गुणस्तं छात्रः प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२० ) णिग्प्र० । वर्त्यते स्म । गत्यर्था - ऽकर्मक- पिब-भुजेः' (५1१199) क्तप्र० त । अनेन गुणाभावेट्प्रतिषेधी णिलुक् च निपातनात् ।
[वृत्तं पारायणं चैत्रेण] वृत्त प्रथमा सि । यस्माच्छात्रा सगुणा भवन्ति तत् शास्त्रं गुणशब्देनोच्यते ।
[वर्तितं कुङ्कुमम् ] वृत् । वर्त्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४१३२) इट् । ‘सेट्क्तयोः’ (४।३।८४) णिग्लोपः । । छ । ।
धृष- शसः प्रगल्भे ||४|४|६६ ||
[ धृषशसः ] धृषश्च शस् च = धृषशस् तस्मात् ।
[ प्रगल्भे] प्रगल्भ सप्तमी ङि ।
[ धृष्टः ] 'ञिधृषाट् प्रागल्भ्ये' (१३१२) धृष् । धृष्णोति स्म । 'गत्यर्थाऽकर्मक- पिव-भुजेः' (५।१।११) क्तप्र०
त । 'तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां योगे च टवर्गी' (१।३।६०) त०ट० ।
[विशस्तः ] 'शसू हिंसायाम्' (५४९) शस्, विपूर्व० । विशसति स्म । 'गत्यर्था ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५1१1११) क्तप्र० → त । प्रगल्भ इत्यर्थः ।
I
[ धर्षितः ] धृष्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२ ) इट् । [विशसितः ] विशस्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० त । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४१४१३२) इट् धृषेः 'आदितः' (४।४।७१ ) इति, शसेरप्यूदित्त्वात् 'वेटोऽपतः' (४।४।६२) इति प्रतिषेधे सिद्धे नियमार्थं वचनम् । अथ भावारम्भयोर्नित्यार्थं धृषेरुपादानं कस्मान्न भवति ? नैवम् धृषेर्भावारम्भे स्वभावात् प्रगल्भार्थानभिधानात् ||छ ||
P.
अभ्यर्दति स्म । 'गत्यर्था ऽकर्मक०' (५|१|११) क्तप्र० ।