Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 282

अथ चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् ।
[ईर्त्सति, अर्दिधिषति] 'ऋधूच् वृद्धौ' (११८६) ऋध् । अर्धितुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) संन्प्र० । 'ऋध ईर्त्' (४।१।१७) ऋध्०ई० । अनेन वेट् । 'स्वराऽऽदेर्द्वितीयः' (४।१।४) "धि द्विः । द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वी ' (४।१।४२) ध० द० । 'नाम्यन्तस्था ० ' (२।३।१५) षत्वम् ।
[विभ्रक्षति, बिभति, बिभर्जिषति, विभ्रज्जिषति] 'भ्रस्जत् पाके' (१३१६) भ्रस्ज् । भटु-भ्रष्टुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' (३।४।२१) सन्प्र० । ‘संयोगस्याऽऽदौ स्कोर्लुक्' (२।११८८) सलुक् । अनेन वेट् । 'भृज्जो भर्ज्' (४।४।६) " भर्ज्” आदेशः । ‘सन्-यङश्च' (४।१।३) द्विः । 'व्यञ्ज०' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'द्वितीय०' (४।१।४२) भ० ब० । 'सन्यस्य' (४।१।५९) इ० । 'यज-सृज-मृज-राज-भ्राज-भ्रस्ज० ' (२।१।८७) ज० ष० । ष ढोः कस्सि' (२।१।६२ ) ष० 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् । क-षसंयोगे क्ष० ।
क० ।
२६५
[धिप्सति, धीप्सति, दिदम्भिषति] 'दम्भूट् दम्भे' (१३०९) दम्भू । दम्भितुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'दम्भो धिप्-धीप्' (४।१।१८) "धिप्" - "धीप्" आदेशः । अनेन वेट् । 'सन्-यश्च' (४।१।३) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'सन्यस्य' (४।१।५९) इ । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् ।
[शिश्रीषति, शिश्रयिषति] 'श्रिग् सेवायाम्' (८८३) श्रि । श्रयितुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'स्वर-हन-गमोः सनि धुटि' (४।१।१०४) दीर्घः । अनेन वा इट् । 'सन् - यङश्च ' ( ४।१।३) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्’ (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'हस्वः' ( ४।१।३९ ) ह्रस्वः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । 'नाम्यन्तस्था० ' (२।३।१५ ) षत्वम् ।
[युयूषति, यियविषति] 'युक् मिश्रणे ' (१०८०) यु । यवितुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'सन्यङश्च’, (४।१।३) द्विः । ‘ओर्जाऽन्तस्था - पवर्गेऽवर्णे' ( ४।१।६०) उकारस्य इत्वम् । 'स्वर-हन-गमोः सनि धुटि' (४।१।१०४ ) दीर्घः । 'नाम्यन्तस्था- कवर्गात् पदान्तः कृतस्य सः शिङ् - नान्तरेऽपि ' (२।३।१५) षत्वम् ।
[प्रोर्णुनूषति, प्रोर्णुनुविषति, प्रोर्णुनविषति] प्र 'ऊर्णुग्क् आच्छादने' (११२३) ऊर्णु । प्रोर्णवितुं प्रोर्णुवितुं वा इच्छति । ‘तुमर्हादिच्छायां सन्नतत्सनः ' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'लोकात् ' (१।१।३) “ऊर्" पाठउ विश्लेषिया । 'निमित्ताभावे नैमित्तिकस्याप्यभावः' (न्या०सं० वक्ष० ( १ ) / सूत्र (२९)) ० ० । 'स्वराऽऽदेर्द्वितीयः ' ( ४।१।४ ) “नु’द्विः । ‘र-षृवर्णान्नो एकपदे ऽनन्त्यस्या - Sल-च-ट-तवर्ग-श- सान्तरे' (२।३।६३) न० ण० । 'स्वर-हन-गमोः सनि धुटि' (४।१।१०४) दीर्घः । अनेन वेट् । 'वोर्णो:' ( ४ | ३ | १९ ) सेटः सनः ङिद्वद्वा, तस्य फलं गुणो न । 'धातोरिवर्णोवर्णस्येयुव्०' (२।१।५०) उव् ।
[बुभूषति, बिभरिषति] 'भृंग् भरणे' (८८६) भृ । भर्तुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) सन्प्र० | स्वर - हन-गमोः सनि धुटि' (४।१।१०४) दीर्घः । 'ओष्ठ्यादुर्' (४|४|११७) उर् । 'सन्-यश्च' (४।१।३) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्’ (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वौ' (४।१।४२) भ० ब० । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० अ० । 'सन्यस्य' (४।१३५९) इ । अनेन वा इट् । प्रथमे 'भ्वादेर्नामिनो० ' (२।१।६३) दीर्घः । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । 'लुगस्यादेत्यपदे' ( २।१।११३) अलोपः ।
[ज्ञीप्सति, जिज्ञपयिषति ] 'ज्ञांश् अवबोधने' (१५४० ) ज्ञा । जानन्तं प्रयोक्तुमिच्छति । प्रयोक्तृव्यापारे जिग् ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'अर्त्ति - री - व्ली - ही क्नूयि क्ष्माय्यातां पुः' (४।२।२१) पोऽन्तः । ' मारण - तोषण - निशाने ज्ञश्च' (४।२।३०) ह्रस्वः । ज्ञपयितुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां ० ' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'ज्ञप्यापो ज्ञीपीप्, न च द्विः सि सनि' (४।१।१६) ज्ञप्० → “ज्ञीप्’आदेशः । द्वितीये 'सन्-यङश्च' (४।१।३) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । अनेन