Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

SR No.: 003294
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2011
Total Pages: 408
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 21 MB

Page 104

अथ चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
[इच्छति] ‘इषत् इच्छायाम्' (१४१९) इष् । वर्त्त० तिव् । 'तुदादेः शः ' ( ३।४।८१) शप्र० । अनेन ष० छ० । 'स्वरेभ्यः' (१।३।३०) छस्य द्वित्वम् । 'अघोषे प्रथमोऽशिट : ' (१।३।५० ) छ० च० ।
[ व्यतीच्छते ] वि-अति-इप् । वर्त्त० ते । 'तुदादेः श:' ( ३ । ४ । ८१) शप्र० । अनेन ष० छ० । 'स्वरेभ्यः' (१।३।३०) छस्य द्वित्वम् । 'अघोषे प्रथमोऽशिट : ' (१।३ । ५०) छ० च० ।
[यच्छति ] 'यमूं उपरमे' (३८६) यम् । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । अनेन म० छ० । 'स्वरेभ्यः' (१।३।३०) छस्य द्वित्वम् । 'अघोषे प्रथमोऽशिट: ' (१।३।५०) छ० च० ।
[आयच्छते ] आङ्-यम् । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शब् । अनेन म० (१।३।३०) छद्वित्वम् । 'अघोषे प्रथमोऽशिटः' (१।३।५०) छ०
च० । 'आडो यम- हनः
आत्मनेपदम् ।
८७
[गन्ता] गम् । गच्छतीति । 'णक-तृचौ ' ( ५।१।४८) तृच्प्र० तृ । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्- पुरुदंशोऽनेहसश्च सेर्डा : ' (१।४।८४) डा । ' डित्यन्त्यस्वरादेः ' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । म्नां धुड्वर्गेऽन्त्योऽपदान्ते' (१।३।३९) म० → न० ।
[एष्टा] इष् । इच्छतीति । 'णक-तृचौ' (५।१।४८) तृच्प्र० तृ । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस् ० ' (१।४।८४) डा । ‘डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । ' लघोरुपान्त्यस्य' ( ४१३।४) गु० ए । ' तवर्गस्य श्चवर्ग० ' (१|३|६० )
त०ट० /
छ० । 'स्वरेभ्यः ' स्वेऽङ्गे च' ( ३।३।८६)
अन्यथा द्व्यङ्गवैकल्यं स्यात्, यतो यथाऽत्र शित् नास्ति तथा अत्यादिरपि नास्तीति ।
[जङ्गन्ति] गम् । भृशं पुनः पुनर्वा गच्छति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वरा०' ( ३।४।९) यप्र० । 'सन्-यडश्च' (४।१।३) द्विः । 'ग- होर्ज:' ( ४।१।४०) ग० ज० । 'मुरतोऽनुनासिकस्य' (४।१।५१) "मु ' आगमु । 'बहुलं लुप्' (३।४।१४ ) यङ्लुप् ।
व् ।
[यम्यन्ति ] यम् । भृशं पुनः पुनर्वा यच्छति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वराद्०' ( ३।४।९) यप्र० । 'सन्-यङश्च' (४।१।३) द्विः । 'मुरतोऽनुनासिकस्य' (४।१।५१) “मु" आगमु । ' बहुलं लुप्' ( ३।४।१४ ) यङ्लुप् । वर्त्त० तिव् ||छ ।
[ स ] सर्त्ति पष्ठी इस् ।
[ धाव् ] धाव् प्रथमा सि ।
वेगे सव् ||४ |२| १०७ ।।
[वेगे] 'अज क्षेपणे च' (१३९) अज् । अजति- क्षिपतीति वेगः । ' गम्यमि- रम्यजि-गद्यदि छाग-डि-खडि-गृ-भृ-वृ-स्वृभ्यो गः' (उणा० ९२) गप्र० । 'अघञ्क्यबलच्यजेवीं ' ( ४।४।२) वी । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' ( ४ | ३|१) गु० ए । सप्तम्येक ० ङि ।
[ धावति ] 'सृ गतौ ' (२५) सृ । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । अनेन " धाव्" आदेशः । [धाव] सृ । पञ्चमी हि । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । अनेन " धाव्" आदेशः । 'अतः प्रत्ययाल्लुक्' ( ४ । २ । ८४ ) हिलोपः ।
P. कुटिलं गच्छति । 'गत्यर्थात् कुटिले' ( ३।४।११) यग्र० ।