Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 45

३६
त ।
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका | [ शक्तो मैत्रश्चैत्राय] 'शक्लंट् शक्तौ' (१३००) शक् । शक्नोति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक०' (५1१199) क्तप्र०
[वषडग्नये] अग्नि चतुर्थी ङे । 'ङित्यदिति' (१।४।२३) ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
नमसादयः सर्वेऽपि अव्ययाः ॥ छ ॥
पञ्चम्यपादाने || २ |२ |६९ ।।
[ पञ्चम्यपादाने] पञ्चमी प्रथमा सि । अपादीयते यस्मात् तद् = अपादानं, तस्मिन् [गोदाभ्यामागच्छति ] गां ददातीति गोद: । 'आतो डोऽह्वा-वा-मः' (५।१।७६) डप्र० (२।१।११४) आलोपः ।
[यवेभ्यो गां वारयति ] 'वृगुट् वरणे' (१२९४ ) वृ । वृण्वन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२० ) णिग्प्र० → इ । ‘नामिनोऽकलि-हले : ' ( ४ | ३ |५१) आर् । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[चौराद् बिभेति ] 'जिर्भीक् भये' (११३२) भी । वर्त्त० तिव् । 'हवः शिति' (४।१।१२ ) भी द्विर्वचनम् । 'ह्रस्वः (४।१।३९) ह्रस्वत्वम् । द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वी' (४।१।४२) भि० बि० ॥छ ।
आडाSवधौ ||२२॥७०॥
[आाऽवधौ ] आङ् तृतीया टा । 'डुधांग्क् धारणे च' (११३९) धा, अवपूर्व० । अवधानमवधिः । उपसर्गाद् दः किः' (५।३।८७) किप्र० इ । 'इडेत् - पुसि चाऽऽतो लुक्' (४।३।९४) आलोपस्तस्मिन् अवधौ, सप्तमी ङि । 'डिड' औ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४ ) इलोपः ।
(१।४।२५) ङिडौ
[ आ पाटलिपुत्राद् वृष्टो मेघः ] 'वृषू सेचने' (५२७) वृष् । वर्षति स्म । 'गत्यर्था - ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५19199) क्तप्र० → त । ‘तवर्गस्य श्चवर्ग० ' (१।३।६०) त०ट० । प्रथमा सि । 'सो रु' (२।१।७२ ) २० ।
[पर्यपाभ्याम् ] परिश्च अपश्च = पर्यपौ, ताभ्याम् ।
[व] वृज्यते गु० अर्, तस्मिन् ।
[ आ कुमारेभ्यो यशो गतं गौतमस्य ] गोतम । गोतमस्याऽपत्यं गौतमः । 'ऋषि- वृष्ण्यन्धक- कुरुभ्यः' (६ |१ |६१ ) अण्प्र० । ' वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७।४।१) वृद्धिः गौ । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपस्तस्य ॥ छ ||
=
-
अपादाने, सप्तमी ङि ।
1
पर्यपाभ्यां वर्ज्ये ॥ २१२ ॥७१॥
अ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः "
=
[परि परि पाटलिपुत्राद् वृष्टो देवः ] परि पाटलिपुत्रस्तस्मात् । ' वाक्यस्य परिवर्जने' (७।४।८८) द्वित्वम् ।
[ अपशब्दो मैत्रस्य ] अपगतः शब्दात् । तत्पुरुषस्य पूर्वपदप्रधानत्वात् पूर्वपदेन "अप" इत्यनेन सह मैत्रस्य योगोऽस्तीति वर्ज्य इति व्यावृत्तेद्वर्यङ्गविकलता, अत्र मैत्रशब्दात् पञ्चमी मा भूत् ॥ छ||
यतः प्रतिनिधि- प्रतिदाने प्रतिना || २ | २७२ ॥
[यतः] यद् । यस्माद् = यतः । 'प्रतिना पञ्चम्याः' (७।२।८७) तस्प्र० । यद्वा 'किमद्वयादिसर्वाद्यवैपुल्यबहोः पित्
फ्र धातुपारायणे 'ज्ञानेच्छा - ऽचर्थ०' (५।२।९२ ) - क्तप्र० त ।
For Private Personal Use Only
वर्ज्यम् । 'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यण्प्र०य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४)