________________
अथ तृतीयाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
पश्चादयः । प्राणिनश्च पश्वादयश्च = प्राणिपश्वादयः । न प्राणिपश्वादिः = अप्राणिपश्वादिः, 5 तस्मात् ।
[ युग-वरत्रम् ] युगं च वरत्रा च । 'क्लीवे' (२।४।९७ ) ह्रस्वः ।
[ कुण्ड-बदरम् ] कुण्डं च बदरं च ।
[तरुशैलम्] तरुश्च शैलश्च इति वाक्यम्, न तु बहुवचनेन, अन्यथा प्लक्षयवा इतिवद् बहुवचनमेव स्यात् ।
[विन्ध्य- हिमालय ] विन्ध्यश्च हिमालयश्च । औ ।
[नन्दक- पाञ्चजन्यौ] नन्दकश्च पाञ्चजन्यश्च । औ ।
[आरा-शस्त्रि, आरा-शस्त्र्याविमे ] आरा च शस्त्री च । 'क्लीवे' ( २ ।४ । ९७) ह्रस्वः ।
[ ब्राह्मण-क्षत्रिय-विट्शूद्राः, ब्राह्मण-क्षत्रिय-विट्शूद्रम् ] ब्राह्मणश्च क्षत्रियश्च विट् च शूद्रश्च । जस् ।
[गो-महिषौ, गो-महिषम् ] गौश्च महिषश्च ।
[दधिघृते, दधि घृतम्] दधि च घृतं च । [ प्लक्ष - न्यग्रोधौ २] प्लक्षश्च न्यग्रोधश्च । औ । [कुश-काशौ २] कुशश्च काशश्च । औ । [व्रीहियवौ २] व्रीहिश्च यवश्च ।
[ रुरुपृषतौ २] रुरुश्च पृषतश्च ।
[ हंस- चक्रवाकौ २] हंसश्च चक्रवाकश्च ।
[ अश्वरथौ २] अश्वश्च रथश्च । औ ।
[रूप-रस-गन्ध-स्पर्शाः] रूपश्च रसश्च गन्धश्च स्पर्शश्च । जस् ।
[उत्क्षेपणा-ऽपक्षेपणा-ऽऽकुञ्चन - प्रस (सा) रण- गमनानि ] उत्क्षेपणं च अपक्षेपणं च आकुञ्जनं च प्रसारणं च गमनं च । जस् । ‘नपुंसकस्य शि : ' (१।४।५५) शि० - ३० । 'स्वराच्छौ ' (१।४।६५) नोऽन्तः । ' नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः ।।छ।। प्राणि- तूर्याणाम् ||३|१|१३७ ।।
[प्राणितूर्याणाम्] प्राणिनश्च तूर्याणि च = प्राणितूर्याणि । प्राणितूर्याणामङ्गानि = प्राणितूर्याङ्गानि (णि), तेषाम् । 'कवर्गैकस्वरवति' (२।३ । ७६) न० ० ।
P
२७६
[ इदं शिरो-ग्रीवम् ] शिरश्च ग्रीवा च । 'क्लीबे' (२।४।९७) ह्रस्वः ।
[ इदं पाणि-पादम् ] पाणी च पादौ च ।
[ इदं कर्ण - नासिकम् ] कर्णौ च नासिका च । 'क्लीबे' (२।४।९७ ) ह्रस्वः ।
[इदं शङ्ख-पटहम्] शङ्खश्च पटहश्च ।
[ इदं भेरी-मृदङ्गम् ] भेरी च मृदङ्गश्च ।
[शाङ्खिक-मौरजिकम्] शङ्खवादनं शिल्पं यस्य सः । ' शिल्पम्' (६।४।५७) इकण्प्र० →इक । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' (७।४।१) वृद्धिः । मुरजवादनं शिल्पं यस्य सः । ' शिल्पम् ' ( ६ |४|५७ ) इकण्प्र० इक । ' वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७|४|१)
तस्य ।
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
