Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 28

अथ द्वितीयाऽध्यायस्य द्वितीयः पादः ।।
क्रियाऽऽश्रयस्याssधारोऽधिकरणम् || २|२|३०||
[क्रियाsssयस्य ] 'श्रिग् सेवायाम्' (८८३) श्रि, आड्पूर्व० । आश्रयणमाश्रयः । 'भूश्रूयदोऽल्' (५।३।२३) अल्प० → अ । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० ए० । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । क्रियाया आश्रयः = क्रियाऽऽश्रयस्तस्य । [ आधारः ] 'धंग् धारणे' (८८७) धृ, आड्पूर्व० । 5 आध्रियेते कर्तृ-कर्मणी अस्मिन्नित्याधारः । 'न्याया- ऽवायाSध्यायोद्याव-संहारा-ऽवहारा - ऽऽधार-दार-जारम्' (५।३।१३४) आधारनिपातः ।
[अधिकरणम् ] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ, अधिपूर्व० । + अधिक्रियतेऽनेनेति । ' करणा-ऽऽधारे' (५।३।१२९) अनट्प्र० → अन । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० अर् ।
[वैषयिकम्] अनन्यत्र भावः = विषयः, तस्मै प्रभवति = वैषयिकम् । तस्मै योगादेः शक्ते' (६।४।९४ ) इकण्प्र० । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' (७।४।१) वृद्धिः वि० वै० । 'अवर्णवर्णस्य' ( ७१४ । ६८) अलोपः ।
[ औपश् लेषिकम् ] एकदेशमात्रसंयोगः उपश्लेषः, तत्र भवमौपश्लेषिकम् । 'अध्यात्मादिभ्य इकण्' (६।३।७८) इकण्प्र० । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' (७।४।१) वृद्धिः उ० औ० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः ।
सामीप्यकम् । 'भेषजादिभ्यष्टयण्' (७।२।१६४)
१९
=
[ सामीप्यकम् ] यद् आधेये (य) सन्निधिमात्रेण क्रियाहेतुस्तत्
टयणन्तात् 'यावादिभ्यः कः' (७|३|१५) कप्र० ।
[नैमित्तिकम् ] निमित्तमेव = नैमित्तिकम् । 'विनयादिभ्यः' (७।२।१६९) इकण्प्र० । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७|४|१) वृद्धिः नि० → नै० । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः ।
[आतपे क्लाम्यति] 'क्लमूच् ग्लानौ' (१२३७) क्लम् । वर्त्त० तिव् । 'दिवादेः श्यः' (३।४।७२) श्यप्र०य । 'ष्ठिवू - क्लम्वाऽऽचमः' ( ४।२।११० ) दीर्घः ।
[औपचारिकम्] उपचारे भवमौपचारिकम् । 'अध्यात्मादिभ्य इकण्' ( ६ । ३।७८) इकण्प्र० । ' वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' ( ७।४।१) वृद्धि: उ० औ० । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः ||छ ||
नाम्नः प्रथमैक-द्वि-बौ || २ |२|३१||
[नाम्नः ] 'णमं प्रहृत्वे' (३८८) णम् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नम् । नमति प्रह्वीभवति जनोऽनेनेति नाम । 'सात्मन्नात्मन्-वेमन् - रोमन् - क्लोमन् - ललामन् नामन् पाप्मन्-पक्ष्मन् यक्ष्मन्निति' (उणा० ९१६) इत्यादिना निपातः । तस्मात् ।
[प्रथमैकद्वौ ] प्रथमा । प्रथमा सि । 5 एका च द्वौ च बहवश्च = एकद्विबहु, तस्मिन् । 'डिड ' (१।४।२५ ) औ । सूत्रत्वात् क्लीवत्वम् ।
P
P +
[कारकः] ‘डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । करोतीति कारकः । ' णक-तृचौ ' ( ५।१।४८ ) णकप्र० । 'नामिनोऽकलि-हले ः ' ( ४ | ३ |५१ ) वृद्धि: आर् ।
आधियन्ते यस्मिन् क्रिया इत्याधारः । भावा - Sकर्त्री : ' ( ५।३।१८) घञ्प्र० । प्रथमा सि ।
अधिक्रियतेऽधिकरणम् । 'अनट्' (५।३।१२४) अनट्प्र० । 'नामिनो गुणो० ' ( ४ | ३ |१) गु० अर् । प्रथमा सि । 'अतः स्यमोऽम्' (१।४।५७) अम् ।
P5 एकश्च द्वौ च बहवश्च ।
For Private Personal Use Only