________________
अथ तृतीयाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
विभक्ति-समीप- समृद्धि-व्यृद्धयर्थाभावा ऽत्यया ऽसंप्रति पश्चात् क्रम- ख्याति-युगपत्-सदृक्संपत्- साकल्याऽन्तेऽव्ययम् || ३ |१ |३९|| [विभक्तिसमीपसमृद्धिव्यृद्धयर्थाभावाऽत्ययाऽसंप्रतिपश्चात्क्रमख्यातियुगपत्सदृक्संपत्साकल्याऽन्ते] संगता ऋद्धिः = समृद्धिः । विगता ऋद्धिः व्यृद्धिः । अर्थस्याऽभावोऽर्थाभावः । न त्ययोऽत्ययः । न संप्रति = असंप्रति | विभक्तिश्च समीपं च समृद्धिश्च व्यृद्धिश्च अर्थाभावश्च अत्ययश्च असंप्रतिश्च पश्चाच्च क्रमश्च ख्यातिश्च युगपच्च सदृक् च संपच्च साकल्यं च अन्तश्च = विभक्तिसमीपसमृद्धिव्यृद्धयर्थाभावाऽत्ययाऽसंप्रतिपश्चात्क्रमख्यातियुगपत्सदृक्संपत्साकल्याऽन्तम्, तस्मिन् ।
विभजनं = विभक्तिः ।
P
P
[ अधिस्त्रि निधेहि ] + स्त्रीषु अधि । 'क्लीबे' (२।४।९७) ह्रस्वः ।
[ उपकुम्भम् ] कुम्भस्य समीपं = उपकुम्भम् । सि । 'अमव्ययीभाव० ' ( ३।२।२) अम् अग्रे सर्वत्र कार्यः ।
[ उपाग्नि] अग्नेः समीपम् ।
[उपशरदम् ] शरदः समीपम् । 'शरदादे: ' ( ७।३।९२ ) अत्समासान्तः ।
[सुमद्रम्] मद्रस्य राज्ञोऽपत्यानि । 'पुरु - मगध - कलिङ्ग-सूरमस-द्विस्वरादण्' (६।१।११६) अण्प्र० । 'बहुष्वस्त्रियाम्' ( ६।१।१२४) अण्लोपः । मद्राणां शोभना ऋद्धिः ।
[ सुमगधम् ] मगधानां शोभना ऋद्धिः । [सुभिक्षम् ] भिक्षायाः शोभना ऋद्धिः । [दुर्यवनम् ] यवनानामृद्धयभावः = दुर्यवनम् । [दुर्भिक्षम् ] भिक्षाया ऋद्धयभावः दुर्भिक्षम् । [निर्मक्षिकम्] मक्षिकाणामभावः
[निर्मशकम् ] मशकानामभावः = निर्मशकम् ।
[अमक्षिकम् ] मक्षिकाणामभावः अमक्षिकम् । 'क्लीबे' (२।४१९७ ) ह्रस्वः । [ उन्मशकम् ] मशकानामभावः = उन्मशकम् ।
+
अत्ययनमत्ययः । स्त्रीषु अधिकृत्य ।
Jain Education International
=
=
[निवातम्] वातस्याऽभावः = निवातम् ।
[अतिवर्षम् ] वर्षाणामतीतत्वमतिवर्षम् । 'क्लीबे' (२।४।९७) ह्रस्वः ।
[ अतिशीतम् ] शीतानामतीतत्वं = अतिशीतम् ।
निशीतम् ।
[निशीतम् ] शीतानामतीतत्वं [निहिमम्] हिमानामतीतत्वं निहिमम् । [ अतृणम् ] तृणानामतीतत्वं अतृणम् । [नितृणम् ] तृणानामतीतत्वं नितृणम् ।
[अतिकम्बलम्] कम्बलस्योपभोगं प्रति नायं कालोऽतिकम्बलम् ।
=
=
=
=
=
=
निर्मक्षिकम् । 'क्लीवे' (२।४।९७) ह्रस्वः ।
For Private
२१२
Personal Use Only
www.jainelibrary.org
