Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 18

अथ द्वितीयाऽध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
[चौरस्योत्क्राथयति, चौरमुत्क्रथयति ] 'क्रथ हिंसार्थः ' (१०४५/१९६०) क्रथ्, उत्पूर्व० । उत्क्रथन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । ञ्णिति' ( ४ | ३ |५०) उपान्त्यवृद्धिः । 'घटादेर्ह्रस्वो० ' ( ४।२।२४) ह्रस्वः । [ चौरस्य पिनष्टि, चौरं पिनष्टि ] 'पिष्लृप् संचूर्णने ' (१४९३) पिष् । वर्त्त० तिव् । 'रुधां स्वराच्श्नो नलुक् च' ( ३।४।८२) श्नप्र० न । 'तवर्गस्य ० ' (१।३।६०) ति०
टि० ।
[ दस्युमुदजीजसत्] 'जसण् ताडने' (१७५८ ) जस् । 'चुरादिभ्यो० ' ( ३ | ४|१७) णिच्प्र० । ञ्णिति' ( ४ |३|५० ) उपान्त्यवृद्धिः । अद्यतनी दिप्र०त् । 'णि श्रि-दु-स्त्रु कमः कर्त्तरि ङः' ( ३।४।५८) डप्र० अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' (४।१।१) द्विर्वचनम् । ‘व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ह्रस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वत्वम् । 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे' (४।१।६३) इ । 'उपान्त्यस्याऽसमानलोपि०' (४।२।३५ ) ह्रस्वः । ' लघोर्दीर्घो ऽस्वरादेः (४।१।६४) दीर्घः । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिलोपः । ' अड् धातोरादि० (४।४।२९) अडागमः ।
[चौरमनीनटत्] 'नटण् अवस्यन्दने' (१५९३) नट् । 'चुरादिभ्यो० ' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । 'ञ्णिति' ( ४ | ३ |५०) उपान्त्यवृद्धिः । अद्यतनी दिप्र० त् । 'णि श्रि-दु-सु-कमः कर्त्तरि ङः ' ( ३।४।५८) ङप्र० । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' (४।१।१) द्विर्वचनम् । व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४|१|४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ह्रस्वः' ( ४|१|३९ ) ह्रस्वत्वम् । 'असमानलोपे० ' (४।१।६३) इ । 'उपान्त्यस्या०' (४।२।३५) ह्रस्वः । ' लघोर्दीर्घोऽस्वरादे:' ( ४|१|६४ ) दीर्घः । ' णेरनिटि ' ( ४।३।८३) णिच्लोपः । ‘अड् धातोरादि० ' ( ४।४।२९) अडागमः ।
[दस्युमुदचिक्रथत्] 'क्रथ हिंसायाम् ' (१०४५/१९६०) क्रथ्, उत्पूर्व० । उत्क्रथन्तं प्रयुङ्क्ते (प्रायुक्त) । 'प्रयोक्तृव्यापारे० ' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'ञ्णिति' ( ४ | ३ |५० ) उपान्त्यवृद्धिः । अद्यतनी दिप्र० त् । 'णि श्रि-दु-स्त्र-कमः कर्त्तरि ङः ' ( ३।४।५८) डप्र० अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' ( ४।१।१) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ह्रस्वः' (४।१।३९) ह्रस्वत्वम् । 'क-डश्च- ञ्' (४।१।४६) क० च० । 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे' (४।१।६३) इ । 'उपान्त्यस्या-ऽसमानलोपि ० ' ( ४।२।२५ ) ह्रस्वः । ' अड् धातोरादि० ' ( ४।४।२९ ) अडागमः ।
[चौरं बन्धनाज्जासयति] 'जसूच् मोक्षणे' (१२२३) जस् । चौरो बन्धनाज्जस्यति, तं जस्यन्तं चौरमन्यः प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । ' ञ्णिति' ( ४ | ३ |५० ) वृद्धिः । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शब्' (३।४।७१ ) शव् । 'नामिनो गुणो०' ( ४ | ३ |१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[नटं नाटयति] ' णट नृत्तौ' (१८७) णट् । 'पाठे धात्वादे० ' (२।३ ।९७) नट् । नटो नटति, तं नटन्तं नटमन्यः प्रयुङ्क्ते । ‘प्रयोक्तृ०' (३।४।२०) णिग्प्र० । 'ञ्णिति' ( ४ | ३ |५० ) उपान्त्यवृद्धिः । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः ० ' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणो० ' ( ४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् !|छ।
नि-प्रेभ्यो घ्नः || २|२|१५|| [निप्रेभ्यो घ्नः ] निश्च प्रश्च = निप्रास्तेभ्यः । घ्न प्रथमा सि ।
[ चौरस्य चौरं वा प्रणिहन्ति ] 'हनंक् हिंसा - गत्योः ' (११००) हन्, प्रनिपूर्व० । वर्त्त० तिव् । 'म्नां धुड्वर्गे० ' (१।३।३९) न० न० । 'ने ईमादा-पत-पद-नद-गद०' (२।३।७९) नि०णि० ।
[चौराणां निप्रहण्यते, चौरा निप्रहण्यन्ते राज्ञा ] निप्रहण्यते इत्यत्र 'हन: ' (२।३।८२ ) इत्यनेन णत्वम् ||६||
P. 5 निश्च प्रश्च = निप्रौ, प्रश्च निश्च प्रनी, पनी च निप्रौ च = निप्राः । 'स्यादावसंख्येयः' ( ३।१।११९) एकशेषस्तेभ्यः पञ्चमी भ्यस् ।
=
For Private Personal Use Only
=
निप्रेभ्यः,