Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 104

अथ द्वितीयाऽध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
९५
Wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww
(४।१।४८) ए । वर्त० ते । 'कतर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[प्रत्यसिषेवत सेव, प्रतिपूर्व० । प्रतिसेवमानं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र०→इ । अद्यतनी दि→त् । “णि-शि-दु-सु-कमः कर्तरि ङः' (३।४।५८) डप्र०-→अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' (४|११) द्विवचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'हस्वः' (४१३९) ह्रस्वः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः । 'नाम्यन्तस्था०' (२१३१५) स०→ष० ॥छ।।
सय-सितस्य ।।२।३।४७।। [सयसितस्य] सयश्च सितश्च = 5 सयसितस्तस्य ।
[परिषयः] 'पिंग्ट् बन्धने' (१२८७) पि । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) सि, परिपूर्व० । परिषयन(णम्) । 'युवर्ण-वृ-दृ-वश-रण-गमृद्-ग्रहः' (५।३।२८) अल्प० → अ । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३।१) गु० ए । एदैतोऽयाय् (१।२।२३) अय् ।
[निषयः] सि, निपूर्व० । निषयणम् । 'युवर्ण०' (५।३।२८) अल्प्र० → अ । 'नामिनो गुणो०' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ।
[विषयः] विषय इत्यत्रैव संज्ञायां यः, अन्यत्र संज्ञा नास्ति । विसिन्वन्ति यूनां मनांसि इति । 'पुन्नाम्नि घः' (५।३।१३०) घप्र०→अ । 'नामिनो गुणो०' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ।
परिषितः] सि, परिपूर्व० । परिसीयते स्म । 'गत्यर्था-ऽकर्मक-पिब-भुजेः' (५।१।११) क्तप्र०→त । अनेन स०→ष०।
[निषितः] सि, निपूर्व० । निसीयते स्म । 'गत्यर्था०' (५।१११) क्तप्र० → त । अनेन स० → ष० । [विषितः] सि, विपूर्व० । विसीयते स्म । 'गत्यर्था०' (५।१।११) क्तप्र०→त । अनेन स०→ष० ।
[मा विषसयत्] विषय | विषयमारव्यत् । 'णिज्बहुलं नाम्नः कृगादिषु' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अलोपः । अद्यतनी दि→त् । ‘णि-श्रि-दु-सु-कमः कर्तरि ङः' (३।४५८) इप्र०→अ । 'अन्यस्य' (४।१८) द्विर्वचनम् । अत्र द्वित्वे कर्त्तव्ये ‘णषमसत्०' (२१११६०) इत्यनेन षत्वनिवृत्तौ 'अन्यस्य' (४।१८) इति द्विवचनम्, समानलोपत्वान्न 'असमानलोपे सन्वल्लघुनि डे' (४।१।६३) इति न इ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिचलोपः ।
[व्यसयीयत विषय । विषयमैच्छत् । 'अमाव्ययात् क्यन्०' (३।४।२३) क्यनप्र०→य । 'क्यनि' (४।३।११२) ई।
[पर्यसितायत] परिषित इवाचरत् । 'क्यङ् (३।४।२६) क्यप्र०→य । 'दीर्घश्च्चि -यङ्-यक-क्येषु च' (४।३।१०८) दीर्घः । एस्तनी त । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अडागमः ।
[मा परिषिषयत् परिषितमाख्यत् । 'णिज्बहुलं०' (३।४।४२) णिच्प्र०→इ । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अलोपः । अद्यतनी दि→त् । 'णि-श्रि-द्रु-सु०' (३।४।५८) डप्र०→अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे०' (४११) द्विवचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लोपः ।।छ।।
असो-ङ-सिवू-सह-स्सटाम् ।।२।३।४८।। [असोडसिवूसहस्सटाम] सोश्च डश्च = सोडी, न विद्यते सोडस ययोः तौ = असोडौ, सिवूश्च सहश्च = सिवूसहौ,
P卐 सयसितं, तस्य ।