Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 02

SR No.: 003292
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2009
Total Pages: 346
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 15 MB

Page 102

अथ द्वितीयाऽध्यायस्य तृतीयः पादः ।।
९३
[न्यषीदत्] सद्, निपूर्व० । ह्यस्तनी दिव्त् । कर्त्तर्य०' (३।४।७१) शव् । 'श्रोति कृवु-धिवु०' (४।२।१०८) सीद् । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अट् ।
[ व्यषीदत्] सद्, विपूर्व० । ह्यस्तनी दिवत् । शेषं 'न्यषीदत्' वत् ।
[ निषसाद] सद्, निपूर्व० । परोक्षा णव । द्विर्धातुः परोक्षा- डे० ' ( ४।१।१) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ञ्णिति' ( ४ | ३ | ५० ) उपान्त्यवृद्धिः ।
[विषसाद] सद्, विपूर्व० । परोक्षा णव् । शेषं 'निषसाद' वत् ।
[ प्रत्यसीषदत्] सद्, प्रतिपूर्व० ! प्रतिषीदन्तं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२० ) णिग्प्र० इ । 'ञ्णिति' ( ४ | ३ |५० ) उपान्त्यवृद्धिः । अद्यतनी दि - त् । 'णि श्रि-दु-सु-कमः कर्त्तरि ङ' ( ३।४।५८) ड ० अ । द्विधा॑तुः परोक्षाङे०' (४।१।१) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४ ) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'असमानलोपे० ' ( ४।१।६३ ) इ । 'उपान्त्यस्याऽसमानलोपि०' (४।२ । ३५ ) ह्रस्वः । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः ' ( ४१ । ६४ ) दीर्घः । 'णेरनिटि ' ( ४ | ३ |८३) णिग्लोपः ।
[प्रत्यसीसदत्] सद्, प्रतिपूर्व० । प्रतिसीदन्तं प्रायुक्त । 'प्रयोक्तृ० ' ( ३।४।२०) णिग्प्र० - इ । अद्यतनी दत् । 'णि श्र-दु-सु० ' ( ३।४।५८) प्र० अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा-डे० ' ( ४1919) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'असमानलोपे० ' (४।१।६३) इ । 'उपान्त्यस्या० ' ( ४ । २ । ३५ ) ह्रस्वः । 'लघोर्दीर्घोऽस्वरादेः' (४।१।६४ ) दीर्घः । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लोपः ।
[प्रतिसिसत्सति] सद्, प्रतिपूर्व० । प्रतिसत्तुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां०' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'सन् - यश्च' (४।१1३) द्विर्वचनम् । 'व्यञनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । ' सन्यस्य' ( ४।१।५९) इ । 'अघोषे प्रथमोऽशिट: ' (१।३।५०) द० त० । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् ॥ छ।।
स्वञ्जव || २|३ | ४५ ॥
[ अभिष्वजते, परिष्वजते, प्रतिष्वजते] 'ष्वचिंत् सङ्गे' (१४७१ ) ष्वञ् । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्वज्ञ, अभि-परि-प्रतिपूर्व० । वर्त्त० ते । 'तुदादेः श:' ( ३।४।८१) शप्र० अ । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः ' ( ४।२।४५) नलोपः ।
[अभिषिष्वङ्क्षते, परिषिष्वङ्क्षते, प्रतिषिष्वङ्क्षते] स्वस्, अभि-परि- प्रतिपूर्व० । अभिषतुमिच्छति परिषतुमिच्छतिप्रतिषङ्क्तुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां सन्नतत्सनः' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'सन् - यङश्च' (४।१।३) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'सन्यस्य' (४|११५९) इ । 'च-ज: क- गम्' (२।१।८६) ज०म० । 'अघोषे प्रथमो० ' ( १ । ३ । ५० ) ग० क ० । 'नाम्यन्तस्था० ' (२।३।१५) स० ष० । कषसंयोगे क्ष । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव् (३।४।७१ ) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[ अभिषाष्वज्यते] स्वञ्ज, अभिपूर्व० । भृशं पुनः पुनर्वा अभिष्वजते । 'व्यञ्जनादेरेकस्वराद्०' ( ३।४।९) य० । 'सन्-यङश्च' (४1१1३) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्या०' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'आ-गुणावन्यादेः' (४।१।४८) आ । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[ अभ्यष्वजत, प्रत्यष्वजत] स्वज्ञ, अभि-प्रतिपूर्व० । ह्यस्तनी त । 'तुदादेः श:' ( ३।४।८१) शप्र० । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः' ( ४ । २ । ४५ ) नलोपः । 'अड् धातोरादि० ' ( ४ । ४ । २९ ) अडागमः ।
[ अभिषस्वजे, अभिषस्वजे ] स्व, अभिपूर्व० । परोक्षा ए । 'द्विर्धातुः परोक्षा- डे० ' ( ४1919) द्विर्वचनम् । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'स्वञ्जर्नवा' (४।३।२२) द्विद्वा । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदित : ' ( ४।२।४५) नलोपः ।
For Private Personal Use Only