Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 66

अथ प्रधमाऽध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
क्विपलोपः । वृक्षवृश्चमाचष्टे । 'णिज्वहुलं नाम्नः कृगादिषु' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अन्त्यस्वरादिलोपः । वृक्षवयतीति वृक्षव् । 'मन्-वन्-कनिप्-विच क्वचित्' (५/११४७) विच्प० । 'णेरनिटि' (४१३१८३) णिज्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (१1१1३७) विज्लोपः । प्रथमा सि । “दीर्घड्याव०' (११४।४५) सिलोपः ।
[माला हसति] 'ओवस्चौत् छेदने' (१३४१) वस्न् । 'सस्य श-पौ' (११३।६१) स० -→ श० । मालां वृश्चतीति । 'विप्' (५1१1१४८) क्विप्प० । “ग्रह वस्च-भ्रस्ज-प्रच्छ:' (४/१९८४) य्वृत् वृ । मालावृश्चमाचष्टे । 'णिज्बहुलं नाम्नः कृगादिषु' (३।४।४२) णिचप० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अन्त्यस्वरादिलोपः । मालावयतीति मालाव् । 'क्विप्' (५।१।१४८) क्विप्प० (?) ('मन्-वन-क्वनिप्-विच् क्वचित्' (५१११४७) विप्र०) । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिज्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (91१1३७) विज्लोपः ।
[अव्य गच्छति] अव्यय मांडियइ । अव्ययमाचष्टे । 'णिज्वहुलं०' (३।४।४२) णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अन्त्यस्वरादिलोपः । अव्य(य)तीति अव्यय् । 'क्विप्' (५।१।१४८) क्विपप्र०(?) ('मन्-वन्-क्वनिप्-विच क्वचित्' (५।११४७) विप० । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिज्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (१११३७) विज्लोपः ।
[भव्यम्] 'भू सत्तायाम्' (१) भू । भूयते = भव्यम् । 'भव्य-गेय-जन्य-रम्या-5ऽपात्या-5ऽप्लाव्यं नवा' (५।१७) भव्य निपात्यते ।
[जय्यम 'जिं अभिभवे' (८) जि । जीयते -- जय्यम् । 'क्षय्य-जय्यौ शक्ती' (४।३।९०) जय्य इति निपात्यते ॥छ।।
स्वरे वा ।।१३।२४।। [स्वरे वा] स्वर सप्तमी ङि । वा अव्यउ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलोपः ।
[पट इह, पटविह, पटविहपटु । 'आमन्त्र्ये' (२१२१३२) सि । 'हस्वस्य गुणः' (91४।४१) सि सउं गुणः ओ । इदम् । अस्मिन्निह । 'क्व-कुत्रा-उत्रेह' (७।२।९३) त्रपप्र० इह निपात्यते । 'ओदौतोऽवाव' (१।२।२४) 3
[वृक्ष अत्र, वृक्षवत्र, वृक्षवत्र] 'ओवस्चौत् छेदने' (१३४१) व्रस्च् । 'सस्य श-षौ' (११३६१) स० -→ श० । वृक्षपूर्व० वृक्षं वृश्चतीति वृक्षवृट् । 'क्विप्' (५1१1१४८) क्विप्प० । 'ग्रह-वस्थ-भ्रस्ज-प्रच्छः' (४।१९८४) वृत् वृ । वृक्षवृश्चमाचप्टे । 'णिज्वहुलं०' (३।४।४२) णिच्प० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७।४।४३) अन्त्यस्वरादिलोपः । वृक्षवयतीति वृक्षव् । 'क्विप्० (५1१1१४८) क्विप्प० (?) ('मन्-वन्-वनिप्-विच क्वचित्' (५1१1१४७) विच्प्र० । ‘णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लोपः । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्? (विच्) लोपः । अत्र अव्यउ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२१७) सिलोपः । अनेन ।
[वृक्षा इह, वृक्षाविह, वृक्षाविहः] वृक्ष । प्रथमा औ । 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) औ । इदम् - अस्मिन्निह । 'क्व-कुत्रा-ऽत्रेह' (७।२।९३) त्रप्प्र०-इह निपात्यते । 'ओदौतोऽवाव्' (११२।२४) आव । अनेन ।
[त आहुः, तयाहुः, तयाँहुः] तद् प्रथमा जस् । ‘आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'जस इ:' (१।४।९) जस्० → इ० । 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल' (११२१६) ए । 'बुंगक व्यक्तायां वाचि' (११२५) बू । वर्त्तः अन्ति । 'दूगः पशानां पञ्चाऽऽहश्च' (४।२।११८) अन्ति० → उस्, तद्योगे वूग आह । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → २० । 'रः पदान्ते०' (१।३५३) विसर्गः । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् । अनेन ।
[तस्मा इदम्, तस्मायिदम्, तस्मार्यिदम् तद् । चतुर्थी डे । 'आ ढेरः' (२०११४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२११११३) अलोपः । 'सर्वादे: स्मै-स्माती' (१।४।७) स्मै । इदम् प्रथमा सि । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) सिलोपः । 'एदैतोऽयाय' (१२।२३) आय् । अनेन ।
Jain Education Intemational