Page Text
________________
अथ प्रथमाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ।।
वस् । 'घसेकस्वराऽऽतः क्वसोः' (४।४।८२) इट् । 'अनादेशाऽऽदेरेकव्यञ्जनमध्येऽतः' (४।११२४) प०→पे० । पेचिवान् अत्र अस्ति = पेचुष्मान् । 'तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः' (७।२।१) मतुप्र० → मत् । 'क्वसुष्मती च' (२।१।१०५) वस्
→ उष्० । पथमैक० सि । 'ऋदुदितः' (११४७०) नोऽन्तः । ‘अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९०) दीर्घः । दीर्घयाब०' (१।४।४५) सिलोपः । ‘पदस्य' (२1१1८९) तलोपः ।।
[विदुष्मान्] 'विदक् ज्ञाने' (१०९९) विद् । वेत्तीति विद्वान् । 'वा वेत्तेः क्वसुः' (५।२।२) क्वसुप्र० → वस् । विद्वान् अत्र अस्ति = विदुष्मान् । 'तदस्याऽस्त्य०' (७।२।१) मतुप्र० → मत् । अग्रे ‘पेषुष्मान्' वत् ।
[यशस्वान्] यशोऽत्र अस्ति । ‘मन्-वन्-क्वनिप्-विच क्वचित्' (५।१।१४७) वन्प्र० । प्रथमैक० सि । 'नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः । दीर्घयाव०' (१।४।४५) सिलोपः ।
[तडित्वान्] तडिदत्र अस्ति । [मरुत्वान्] मरुदत्र अस्ति । [विद्युत्वान्] विद्युदत्र अस्ति ।
[तक्षवान्] 'तक्षौ तनूकरणे' (५७१) तक्ष् । तक्ष्णोतीति तक्षन् । 'उक्षि-तक्ष्यक्षीशि-राजि०' (उणादि-९००) अन्प्र० । तक्षा अस्य अस्तीति तक्षवान् । [राजवान] राजा अत्रास्ति । तदस्यास्त्य०' (७।२।१) मतुप्र० → मत् । अग्रे पूर्ववत् ॥ छ ।।
मनुर्नभोऽगिरो वति ।।१।१।२४।। [मनुर्नभोगिरो वति] मनुश्च नभा(भ)श्च अगिराश्च = मनुर्नभोऽगिरर् । प्रथमाबहु० जस् । सूत्रत्वात् लोपः ।
वत् सप्तम्येक० ङि → इ । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → २० । 'घोषवति' (१।३।२१) र० → उ० । 'अवर्णस्ये०' (१।२६) ओ ।
[मनुष्वत्] मनुरिव = मनुष्वत् । ‘स्यादेरिवे' (७।१।५२) वत्प्र० । प्रथमैक० सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलोपः । 'धुटस्तृतीयः' (२।१७६) त० → द० । 'विरामे वा' (१।३।५१) द० → त० । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् ।
[नभस्वत् नभ इव = नभस्वत् ।
अङ्गिरस्वत अभिरा इव = अङ्गिरस्वत् । 'स्यादेरिवे' (७।१।५२) वत्प० । प्रथमैक० सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलोपः । 'धुटस्तृतीयः' (२।१७६) त०→द० । 'विरामे वा' (१।३।५१) द० → त० । इह पदत्वाऽभावात् ‘सो रुः' (२११७२) रुर्न भवति ।। छ ।
वृत्त्यन्तोऽसषे ।।११।२५।। [वृत्त्यन्तोऽसषे] 'वृतूङ् वर्तने' (९५५) वृत् । वर्तनं = वृत्तिः । 'स्त्रियां क्तिः' (५।३।९१) क्तिप्र० → ति । वृत्तेरन्तो = वृत्त्यन्तः । प्रथमैक० सि । ‘सो रुः' (२।१।७२) स० → र० ।
सश्च षश्च = सषम्, न सषं = असषम्, 'नञत्' (३।२।१२५) न० → अ०, तस्मिन् = असषे, सप्तम्येक० ङि → इ । 'अवर्णस्ये०' (१।२।६) ए । 'अतोऽति रोरुः' (१।३।२०) र० → उ० । 'अवर्णस्ये०' (१।२।६) ओ ।
सा च त्रिधा, समासान्त-तद्धितान्त नामधातुश्च ।
[परमदिवौ] 'दिवूच क्रीडा-जयेच्छा-पणि-द्युति-स्तुति-गतिषु' (११४४) दिव । दीव्यतीति दिव् । 'दिवेर्डिव' (उणादि९४९) डिद् इ०प्र० । परम 'आत्' (२१४।१८) आप् → आ । 'समानानां०' (१४२११) दीर्घः । परमा द्यौर्ययोः
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |