Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 135

१२६
[ सौ] सि । सप्तमी ङि । 'ङिडौ' (१।४।२५) डौ०
औ० । 'डित्यन्त्य० ' (२|१|११४ ) इलोपः ।
[ अनड्वान् ] अनडुह् । प्रथमा सि । अनेन नोऽन्तः । 'वाः शेषे' (१।४।८२) उ० वा० । 'दीर्घड्याव्ο' (१।४।४५) सिलोपः । ' पदस्य' (२।१।८९ ) हलोपः ।
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
[प्रियानड्वान] अनडुह् प्रियपूर्व० । प्रिया अनड्वाहो यस्याऽसौ प्रियानड्वान् । प्रथमा सि । अनेन नोऽन्तः । 'वाः शेषे' (१।४।८२) उ० वा० । 'पदस्य' (२।१।८९) हलोपः । एकत्ववृत्तेरनडुहः 'पुमनडुन्नौ पयो-लक्ष्म्या एकत्वे' (७।३।१७३) कच् प्राप्नोति, अतो बहुत्वे विग्रहः करणम् ||छ ||
पुंसोः पुमन्स् ||१|४ | ७३ ॥
[पुंसोः ] पुम्सु मांडियइ । षष्ठी डस् । 'डित्यदिति' (१।४।२३) ओ. । ' एदोद्भ्यां इसि - डसो रः' (१।४।३५) २० । 'रः पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्ग: । 'शिङ्- हेऽनुस्वारः' (१।३।४० ) अनुस्वारः ।
[पुमन्स् ] पुमन्स् । प्रथमा सि । 'दीर्घड्याब्०' (१।४।४५) सिलोपः ।
[पुमान्] पुम्स् । प्रथमा सि । अनेन पुमन्स् । 'न्स्महतोः ' (१।४।८६) दीर्घत्वं । 'दीर्घड्याव् ० ' (१।४।४५) सिलोपः । 'पदस्य' (२।१।८९) सलोपः ।
[ प्रियपुमान् ] प्रियाः पुमांसो यस्याऽसौ प्रियपुमान् । प्रथमा सि । अनेन पुमन्स् । 'न्स्महतोः ' (१।४।८६) । दीर्घत्वं । 'दीर्घयाब्० ' (१।४।४५) सिलोपः । 'पदस्य' (२।१।८९) सलोपः ।
[प्रियपुमांस कुलानि] प्रियाः पुमांसो येषु कुलेषु तानि = प्रियपुमांसि कुलानि । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शिः ' (१।४।५५) शि० इ० । अनेन पुमन्सादेशः । 'न्स्महतोः ' (१।४।८६) दीर्घत्वं । 'शिङ्- हेऽनुस्वारः ' (१।३।४०) अनुस्वारः । अत्रापि एकत्ववृत्तेः ‘पुमनडुन्नौ- पयो- लक्ष्म्या एकत्वे' (७।३।१७३ ) कच् प्राप्नोति, अतो बहुत्वे वृत्तिः ।
[ बहुपुंसी कुले] वहवः पुमांसो ययोः ते । औ । 'औरी' (१।४।५६) ई० ।
=
[प्रियपुंसितरा, प्रियपुंस्तरा, प्रियपुंसीतरा ] प्रियाः पुमांसो यस्याः सा = प्रियपुंसी । 'अधातूदृदित: ' (२।४।२) डीप्र० → ई० । इयं पुंसी- इयं पुंसी, इयमनयोर्मध्ये प्रियपुंसी [ प्रकृष्टा पुंसी ] • प्रियपुंसीतरा । 'द्वयोर्विभज्ये च तरप्' (७।३।६) तरपुप्र० → तर । 'आत्' (२।४।१८) आप् । 'ऋदुदित्-तर-तम-रूप-कल्प-बुव-चेलड्- गोत्र मत हते वा ह्रस्वश्च' ( ३।२१६३) ह्रस्वः । द्वितीये पुंवद्भावश्च सि । 'दीर्घड्याब्० ' (१।४।४५) सिलोपः । । छ ||
ओत औ ||१|४|७४ ॥
[ओत औ] ओत् । षष्ठी इस् । औ
। प्रथमा सि । सूत्रत्वात् ------- 1
[गौः ] गो । प्रथमा सि । अनेन औ । 'सो रु' (२।१।७२ ) २० । 'रः पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः ।
[गावt] गो । प्रथमा औ । अनेन औ । 'ओदौतोऽवाव्' (१।२।२४) आव् ।
[ द्यौः ] द्यो । प्रथमा सि । अनेन औ । 'सो रु' (२।१।७२ ) २० । 'रः पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः ।
[द्यावौ ] द्यो । प्रथमा औ । अनेन औ । 'ओदौतोऽवाव्' (१।२।२४) आव् ।
[ लौ: ] लुनातीति लौ: । 'मन् वन्- क्वनिप् विच् क्वचित्' (५।१।१४७) विच्प्र० । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) विच् लोपः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ओ । प्रथमा सि । अनेन औ ।
[ अतिगौः ] गामतिक्रान्तोऽसी ।
[प्रियद्याव] प्रिया द्यौर्ययोस्तौ = प्रियद्यावी । 'परतः स्त्री पुम्वत् ० ' ( ३।२।४९ ) पुम्वत् । अनेन ।