Page Text
________________
१०२
डौ० औ० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः ' (२।१।११४) उलोपः ।
[प्रियबुद्धयै प्रियबुद्धये स्त्रिये पुरुषाय वा ] प्रिया बुद्धिर्यस्याः सा = प्रियवुद्धिस्तस्यै प्रियद्धये । प्रिया बुद्धिर्यस्याऽसौ प्रियबुद्धिस्तस्मै प्रियवृद्धये । परतः स्त्री पुम्वत् स्त्र्येकार्थेऽनूङ्' ( ३।२।४९ ) पुंवद्भावः । चतुर्थी ङे । अनेन दे ऐ । पक्षे 'डित्यदिति' (१।४।२३) ए. 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[प्रियधेन्चै, प्रियधेनवे स्त्रिये पुरुषाय वा ] प्रिया धेनुर्यस्याः सा = प्रियधेनुस्तस्यै । प्रिया धेनुर्यस्याऽसौ प्रियधेनुस्तस्मै । * [ प्रियमत्यै, प्रियमतये स्त्रियै पुरुषाय वा ] प्रिया मतिर्यस्याः सा = प्रियमतिस्तस्यै । प्रिया मतिर्यस्य स प्रियमतिस्तस्मै । [अतिशकट्यै, अतिशकटये स्त्रिये पुरुषाय वा] शकटीमतिक्रान्ता सा = अतिशकटिस्तस्यै । शकटीमतिक्रान्ता स अतिकटिस्तस्मै । 'गोश्चान्ते० ' (२।४।९६ ) ह्रस्वः । । छ । ।
स्त्रीदूतः ||१ |४ |२९||
[ स्त्रीदूतः ] ईच्च ऊच्च = ईदूत्, स्त्रियामदूत् = स्त्रीदूत्, तस्मात् =
स्त्रीदूतः, पञ्चमी इसि ।
[ नौ, नद्याः, नद्याः, नद्याम् ] 'टुनदु समृद्धौ' (३१२) नद् । नद्यते शब्दायतेऽवगाह्यमाना इति नदी । 'अच्' (५।१।४९ ) अच्प्र० । 'जातेरयान्त - नित्यस्त्री-शूद्रात् ' (२।४।५४) डीप्र० । डे इसि डस् ङि । अनेन कार्यम् ।
=
[ लक्ष्म्यै लक्ष्म्याः, लक्ष्म्याः, लक्ष्म्याम्] 'लक्षीण दर्शनाडूनयोः ' (१७१९ ) लक्ष् । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । लक्षयति पुण्यकर्म्माणीति लक्ष्मीः । 'लक्षेर्मोऽन्तश्च' (उणा० ७१५ ) ईप्र० मोऽन्तश्च । तस्यै तस्याः (२) तस्याम् । [कुर्वे, कुर्वाः, कुर्वाः, कुर्वाम् ] कुरु । कुरोरपत्यं स्त्री । 'दु-नादि कुर्वित्- कोशला - ऽजादाञ्ञ्यः' (६।१ ।११८) व्यप्र० । 'कुरोर्वा' (६।१।१२२) ञ्यलोपः । ' उतोऽप्राणिनश्चाऽयु-रज्ज्वादिभ्य ऊङ्' (२।४।७३) ऊप्र० ऊ। 'समानानां०' (१।२1१) दीर्घः । चतुर्थी - पञ्चमी इसि षष्ठी डस् सप्तमी ङि । अनेन दै दास् - दास् - दाम् । 'इवर्णादे० ' (१।२।२१) वत्वम् । [ ब्रह्मबन्ध्यै ब्रह्मबन्ध्वाः, ब्रह्मबन्ध्वाः, ब्रह्मबन्ध्वाम् ] ब्रह्मा बन्धुर्यस्याः सा = ब्रह्मवन्धूः । ' उतोऽप्राणिनश्चाऽयुरज्ज्वादिभ्य ऊङ्' (२।४।७३) ऊप्र० । 'समानानां०' (१।२1१) दीर्घस्तस्यै- तस्याः ( २ ) तस्याम् ।
-
-
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका |
[ अतिलक्ष्म्यै स्त्रिये पुरुषाय वा ] लक्ष्मीमतिक्रान्ता या सा = अतिलक्ष्मीः, तस्यै = अतिलक्ष्म्यै । लक्ष्मीमतो यः स = अतिलक्ष्मीः, तस्मै अतिलक्ष्म्यै । चतुर्थी ङे । अनेन दै→ ऐ । 'इवर्णादे० ' (१।२।२१) यत्वम् ।
=
[ अतितन्त्र्यै स्त्रियै पुरुषाय वा ] 'तन्त्रिण् कुटुम्बचिन्तायां ' (१८३९ ) तन्त्र । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० → इ । तन्त्रयति (ते) इति तन्त्रीः । 'तृ स्तृ-तन्द्रि-तन्त्र्यविभ्य ई: ' ( उणा० ७११) ईप्र० । तन्त्रीमतिक्रान्ता [ या ] सा = अतितन्त्री ( : ), तस्यै ।
[ अतिवध्यै स्त्रियै पुरुषाय वा ] वधूमतिक्रान्ता [ या ] सा = अतिवधूस्तस्यै ।
[कुमार्ये ब्राह्मणाय ब्राह्मण्ये वा ] कुमारीमिच्छतीति कुमारीयति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' ( ३।४।२३) क्यन्प्र० । कुमारीयतीति क्विप् । 'अतः' (४।३।८२) अकारस्य लोपः । 'य्वोः ०' (४|४|१२१) यलोपः । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । अथवा कुमारीवाऽऽचरति । 'क्यङ्' ( ३।४।२६) क्यप्र०य । कुमारीयति (ते) इति क्विप् । तस्मै ।
Jain Education International
[ ग्रामण्ये स्त्रिये] 'णीं प्रापणे' ( ८८४ ) णी । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नी, ग्रामपूर्व० । ग्रामं नयतीति P. 5 'द अव्यक्ते शब्दे' (२९९) पद् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७ ) नद् । नदति = अव्यक्तं शब्दं करोति वहमाना सतीति नदी । 'लिहादिभ्यः ' (५1११५० ) अच्प्र० । 'गोरादिभ्यो मुखान्डी' (२।४।१९) डीप्र० ई । 'अस्य ड्यां लुक्' (२१४१८६) अलोपः । नदी४ च० डे पं० इसि प० ङस्- स० ङि । अनेन दै दास-दास-दाम् । 'इवर्णादे० ' (१।२।२१) यत्वम् ।
P + लक्षयति पुण्यात्मकमिति लक्ष्मीः । P. * इदमुदाहरणं वृहद्वृत्तौ नास्ति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |