Page Text
________________
विरचितम् ]
दृश्यजातिः उपर्यङ्कः शेषः सप्तशती पष्टिश्च । कपर्दभागानयनाय चतुर्गुणा जाता त्रिंशत् द्वाससतिश्च, यथा ३७२ । अस्य दशचतुर्विंशत्या भागे लब्धं त्रयश्चतुर्भागाः {१} | एवं वल्लीसवर्णनं यथा (समाप्तम् ) ॥
दृश्यजातिःअथ दृश्यजातौ करणसूत्रं वृत्ताधमाहरूपेण भागैक्यविवर्जितेन, दृश्याख्यजातौ विभजेच दृश्यम् । ५५।'
व्याख्या-दृश्याख्यजातौ दृश्यस्तम्भस्य सार्धहस्तादि लोकप्रत्यक्षं तदा च ख्याति-कथयति अदृश्यं यदयं स्तम्भः षट्हस्त आसीदिति लोकस्याप्रत्यक्षमपि ब्रवीति तत् आख्यं ततो कर्मधारये क्वचिद् विशेषणस्यापि परनिपातः । ततो दृश्याख्यजातौ दृश्यं सार्धहस्तादि वक्ष्यमाणं रूपेण भागानां तोयादिसनिविष्टा- १० नामंशानामैक्यम् । “अंशच्छेदा" वित्यादिना संयोजनान्तेन विवर्जितेन "कृत-" समहरराश्यो"रित्यादिव्यवकलितविधिना आयराशिलक्षणाद् रूपादेशविश्लेष कृत्वा रूपशेषेण विभजेत् ॥
अत्रोद्देशकवृत्तमाहअर्ध तोये कईमे द्वादशांशः, षष्टो भागो वालुकायां निमनः। १५ सा? हस्तो दृश्यते यस्य तस्य, स्तम्भस्याशु ब्रूहि मानं विचिन्त्य ।५६॥
स्पष्टः(म्)।न्यासः-{३३२११ } । “अंशच्छेदा"वित्यादिना छेदयोद्विादशकयोरर्धापवर्तने विनिमये यथा{१}। प्राक् षड्गुण एको जाताः षट् । तथा षड्गुणौ द्वौ जाता द्वादश। पराङ्के एकगुणं तदेव । समच्छेदत्वात् षट्मध्ये एकक्षेपे जाताः सप्त द्वादशच्छेदाः, यथा {१५} । तत एकच्छेदपकस्य तथा द्वाद-२१ शकस्य च षड्भागापवर्ते जातः क्रमादेको द्वौ च । ततो विनिमये यथा {१९६। एकगुणः पूर्वाङ्कस्तथैव । पराङ्के द्विगुण एको जातो द्वौ, द्विगुणाः षट् जाता द्वादश। समच्छेदत्वात् सप्तमध्ये (द्वि)क्षेपे जाता नव द्वादशच्छेदाः{१६} । एतद्भागैक्यं रूपात् पातनीयम् । रूपं च समच्छेदमंशच्छेदावित्यादिना कार्यम् , यथा {3} रूपं मण्डयित्वा छेदविनिमये गुणने च यथा {1} । एकगुणः पूर्वा-२' कस्तथैव । पराक्के एको द्वादशगुणो जाता द्वादश द्वादशच्छेदाः, यथा। {१३} । असाद् रूपराशेर्भागैक्यं नवलक्षणं विश्लेषणीयम् , शेष रूपराशिस्त्रयो द्वादश च्छेदाः, यथा { १३} । अयं हरराशिर्जातः । ततः “कृत्वा परीवर्तनमंशहारयो"
१ इन्द्रवज्रा। २ शालिनी ।
१२
६ गणित.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003174 |
| Book Title | Ganittilakam Savrtuttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 214 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |