Page Text
________________
४३ गणिततिलकम्
[श्रीपतिरित्यादिना सार्धहस्तेन दृश्येन सममय त्रिद्वादशच्छेदस्य कुलिशापवर्तनं कृत्वा यथा {3}} । द्वादशद्विकयोरर्धापवर्ते षट् एकश्च त्रयाणां च त्रिभागापवर्त एका, यथा {6}} । एकगुणं सर्व तथैव । एकभक्तस्याङ्को लब्धं तथैव, पद हस्ताः सैकच्छेदाः {{}। ५ लीलावत्यां च दृश्यजातौ करणसूत्रं वृत्तमिदं यथा
"उद्दिष्टकालापवदिष्टराशिः, क्षुण्णो हृतोऽशै रहितो युतो वा ।
इष्टाहतं दृष्टमनेन भक्तं, राशिर्भवेत् प्रोक्तमितीष्टकर्म ॥ उदाहरणेनास व्याख्येत्युदाहरणमाहपूर्वाध सत्रिभागं गिरिवरशिखरे कुञ्जराणांप्रन(ण)ष्टं १० षड्भागश्चापि नद्यां पिवति च सलिलं सप्तमांशेन युक्तः। पद्मिन्यामष्टमांशं वनवमक इह क्रीडते पद्मखण्डे नागेन्द्रो हस्तिनीभिस्तिमृभिरनुगते का भवेद् यूथसङ्ख्या ११५७
अर्थः प्रतीत एव । न्यासः ३६।। दृश्य ४} भागानुबन्धभागजातिरियं रूपरहितत्वात् । "छेदनं छेदनेने" त्यादिना यथा छेदनमुपरिच्छेदनेनाधस्त्रि१५ केण हन्यात् , जाताः षट् । खांशकाधोहरेण सैकत्रिकेण जातचतुष्केण आद्यांश हन्यात् , जाताश्चत्वारः षछेदाः, यथा {{} । गुणकत्वात् शेषं प्रयातीति सर्वत्र । एग(? अधोऽ)ङ्के छेदनं षट्छेदनेन-अधःसप्तकेन हन्यात, जाता द्विचत्वारिंशत् । स्वांशकाधोहरेण सैकसप्तकेनाद्यमंशमेकं हन्यात् , जाता अष्टौ द्विचत्वारिं
शच्छेदाः, यथा {४६} । तृतीयाङ्के छेदनमष्टौ छेदनेन-अधोनवकेन हन्यात् , २० जाता द्वासप्ततिः । स्वांशकाधोहरेण सैकनवकेनाद्यांशमेकं हन्यात्, जाता दश द्वासप्ततिच्छेदाः, यथा {७ } । अतः परम् "अंशच्छेदा"वित्यादिना प्रथमद्वितीयाङ्कच्छेदयोः षड्भागापवर्ते द्विचत्वारिंशतः षड्भागः सप्त षण्णां चैकः, ततो विनिमये यथा {१४} । प्राच्याङ्के सप्तगुणाश्चत्वारो जाता अष्टाविंशतिः। सप्तगुणाः षट् जाता द्विचत्वारिंशत् । द्वितीयाङ्क एकगुणस्तथैव । समच्छेद२५ त्वादष्टाविंशतिमध्ये अष्टक्षेपे जाता षट्त्रिंशत् द्विचत्वारिंशच्छेदा, यथा
{१६} | अथ तृतीयाङ्कच्छेदस्य द्वासप्ततिः, यथा {७:} । षड्भागापवर्ते द्वादश द्विचत्वारिंशच्छेदस्य षड्भागापवर्ते सप्त । ततो विनिमये यथा
१ श्रीयुतसुधाकरद्विवेदीसम्पादिते ग्रन्थे 'उद्देश' इति पाठः। तत्रास्य सूत्रस्य दशमोऽङ्कः। २ उपजातिः। ३ स्रग्धरा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003174 |
| Book Title | Ganittilakam Savrtuttikam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hiralal R Kapadia |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 214 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 11 MB |