________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
मन्यान्यमण्डलसंक्रान्त्या तया कथंचनापि सूर्यः परावर्तते यथा सर्वस्यापि प्रकाश्यस्य वस्तुनो दिवसस्य चतुर्भागेऽतिक्रान्ते शेषेवा स्वानुकारा स्वप्रमाणा च छाया भवति इति । अत्र विशेषतो यद्वक्तव्यं तत् स्थलान्तरे करिष्यामीति । ' तस्स णं मासस्स जे से चरिमे दिवसे' तस्य ग्रीष्मकालिकचतुर्थमासस्य थोऽसौ चरमो दिवसः 'तंसि चणं दिवसंसि लेहडाई दो पयाई पोरिसी भवइ' तस्मिंश्च खलु चरम दिवसेरेखा स्थानानि द्वेपदे पौरुषी भवतीति । 'एए सिणं पुन्ववणियाणं पयाणं इमा संगहणी' एतेषां खलु पूर्व वर्णितानां पदानामियं संग्रहकारिणो गाथा भवति 'तं जहा ' तद्यथा - 'जोगो देवय तारग्ग' योगः सम्बन्धो दैवतं देवता ताराग्रम्. 'गोत्तसंठाणचंद रविजोगो' गोत्रसंस्थानं चन्द्ररवियोग:, 'कुलपुण्णिम अवमंसा' कुलं देवता पूर्णिमा अमावास्या 'णेया छाया य बोद्धव्वा' नेतु छायाच बोद्धव्या ज्ञातव्येति व्याख्यात पूर्वयें गाथा अतो न पुनर्व्याख्यायते । इति षड्विंशतितमसूत्रम् । सू० २६।।
કારણ
आषाढमास के प्राथमिक दिवस से लेकर प्रतिदिन अन्य अन्य मंडल की संक्रान्ति द्वारा सूर्य इस प्रकार से परिभ्रमण करता है कि जिससे समस्त प्रकाश्य वस्तु की छाया दिवस के चतुर्भाग में अथवा अतिक्रान्त हुए शेष भाग में अपने आकार वाली और अपने प्रमाण वाली होती है। यहां विशेषणों से जो वक्तव्य है उसे स्थलान्तर में स्पष्ट किया जायेगा 'तस्स पण मासस्स जे से चरिमे दिवसे तंसि च णं दिवसंसि लेह द्वाई दोपयाई पोरिसी भव' उस ग्रीष्मकाल के चतु मास के अन्त के दिन में पूर्णरूप से द्विपदा पौरुषी होती है। 'एएसि णं पुष्ववणि या घाणं इमा संगहणी गाहा' इन पूर्ववर्णित हुए पदों की यह संग्रहकारिणी गाथा है - ' जोगो देवय तारगं गोत्त ठाण चंदरविजोगो । कुल पुण्णिम अवमंसा या छाया य बोद्धव्वा ॥ १॥ इस गाथा का अर्थ पहिले कहा जाचुका है अतः पुनः यहां इस का अर्थ नहीं लिखा गया है ||२६||
સૂર્ય તે વસ્તુને પ્રકાશિત કરે છે. આ પ્રમાણે અષાઢમાસ પ્રાથમિક દિવસથી લઇને પ્રતિદિન અન્ય અન્ય મડળની સોંક્રાન્તિ દ્વારા સૂર્ય એ પ્રમાણે પરિભ્રમણ કરે છે કે જેથી સમસ્ત પ્રકાશ્ય વસ્તુના પડછાયા દિવસના ચોથા ભાગમાં અથવા અતિકાન્ત થયેલા શેષ ભાગમાં પેાતાના આકારવાળી અને પોતાના પ્રમાણવાળી ડાય છે. અહી વિશેષણેાથી જે वक्तव्य छे तेने स्थणान्तरभां स्पष्ट उरवामां आवशे. 'तस्स णं मासस्स जे से चरिमे दिवसे
सिणं दिवस हट्ठाई दोपयाई पोरिसी भवइ' ते श्रीभगणना थोथा भासना अन्तिम हिवसे पूर्णा३पथी द्वियहा पौ३षी होय छे 'एएसि णं पुव्ववणियाणं पयाणं इमा संगहणी गाहा' मा पूर्ववर्णित थयेला पहानी आ स श्ररिशी गाथा हे- 'जोगो देव य तारग्ग गोत संठाण चंद रवि जोगा । कुल पुण्णिम अवमंसा णेया छाया य बोद्धव्वा ॥१॥ २॥ गाथानो અ અગાઉ લખાઈ ગયા છે આથી પુનઃ અત્રે એને અ લખવામાં આવ્યેા નથી. ।૨૬।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org