________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे २' चित्रविचित्रकूटौ पूर्वापरतटवर्तिनौ पर्वतौ निषध १ देवकुरु २ सूर ३ मुलस ४ विद्युत्प्रभ५ ह्रदान् च द्विधा विभजमाना तन्मध्ये वहन्ती २ विभागक्रमश्चायम्-चित्रविचित्रकूटपर्वतयो मध्ये वहनेन चित्रकूट पर्वतं पूर्वतः कृत्वा विचित्रक्टं च पश्चिमतः कृत्वा देवकुरुषु वहन्तीतिभावः, हृदांश्च पश्चापि समश्रेणि वर्तिन एकैकशो द्विधा विभजमाना वहन्ती अत्रान्तरे देव. कुरु वर्तिभिः 'चउरा सीए सलिलासहस्सेहिं आरेमाणी २' चतुरशीत्या सलिला सहः महामदीसहस्रेः आपूर्यमाणा २ भ्रियमाणा २ 'भइसालवणं एज्जेमाणी २' भद्रसालवनं मेरुप्रथमवनम् एजमाना २ गच्छन्ती २। 'मंदरं पव्वयं दोहिं जोयणेहिं असंपत्ता पच्चत्थिमाभिमुही आवत्ता समाणी' मन्दरं पर्वतं द्वाभ्यां योजनाभ्याम् असम्बाप्ता असंस्पृशन्ती शीतोदा मेरोंरष्टौ क्रोशा अन्तरालमित्यर्थः, ततः पश्चिमाभिमुखी आवृत्ता परावृत्ता सती 'अहे विज्जुप्पभं आपूरेमाणी २ भदसालवणं एज्जेमाणी २) उस सीतोदा प्रपातकुण्ड के उत्तर दिग्वर्ती तोरण द्वार से सीतोदा महानदी निकली है और निकलकर वह देवकुरुक्षेत्र में जाती २ पूर्व और अपर तटवर्ती चित्रविचित्र कूटों को-पर्वतों को निषध देवकुरु सूर सूलस एवं विद्युत्प्रभ इन समश्रेणिवर्ती पांच ह्रदों को विभक्त करती है उनके बीच में होकर वहती है विभागक्रम इस प्रकार से है चित्रविचित्र पर्वतों के बीच में वहनेसे चित्रकूटपर्वतको पूर्व में करके और विचित्रकूट पर्वतको पश्चिममें करके यह नदी देवकुरुमें वहती है समश्रेणिवर्ती पांचो हदों को एक एक करके प्रत्येक ह्रदको विभक्त करती है और उनमें बहती है इसी के दरम्यान वह देवकुरुवता ८४ हजार नदियों से युक्त हो जाती है भर जाती है एवं मेरु का जो प्रथमवन भद्रसाल वन है वहां जाती है जाते २ यह (मंदरपवयं दोहिं जोयणेहिं असंपत्ता) मेरु को तो २ योजन दूर परही छोडती जाती है इस तरह शीतोदा और मेरुका अन्तराल आठकोशका हो जाता है रेमाणी २ भइसालवणं एज्जेमाणी २' सीतह प्रपात उना उत्तरपिता तारण દ્વારથી સીતેરા મહા નદી નીકળે છે, અને નીકળીને તે દેવ કુરુક્ષેત્રમાં પ્રવાહિત થતી થતી પૂર્વ અને અપર તટવતી ચિત્ર-વિચિત્ર ફૂટને–પર્વતને-નિષધ, દેવકુફ સૂર સુલસ તેમજ વિદ્યુપ્રભ એ સમશ્રેણિવતી પાંચ હુને વિભક્ત કરતી તેમની મધ્યમાં થઈને પ્રવાહિત થાય છે. તે સંબંધમાં વિભાગકમ આ પ્રમાણે છે-ચિત્ર-વિચિત્ર પર્વ તેની વચ્ચે પ્રવાહિત થાય છે તેથી ચિત્રકૂટ પર્વતને પૂર્વમાં રાખીને અને વિચિત્ર ફૂટ પર્વતને પશ્ચિમમાં રાખીને આ નદી દેવકુમાં પ્રવાહિત થાય છે. સમશ્રેણિવતી પાંચે પાંચ હદેને એક એક કરીને દરેક હદને આ વિભક્ત કરે છે અને તેમની અંદરથી પ્રવાહિત થાય છે. એ સમયમાં જ એ દેવકરુવતી ૮૪ હજાર નદીઓથી યુકત થઈ જાય છે અને પ્રજ્વરિત થઈ જાય છે. અને પછી મેરુનું જે પ્રથમ વન ભદ્રશાલ વન છે ત્યાં જાય છે. જતાં જતાં से 'मंदरपव्वयं दोहिंजोयणेहि असंपत्ता' भेने तो ये २ योभन ६२५ भूही हे छ. या प्रमाणे शीता मन भे १२व्येन। सन्त माने थय छे. 'पच्चत्थिमाभिमुही' पछी
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org