SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 758
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ जम्बूद्वीपप्राप्तिसूत्रे वाचस्पतिः तत्र अङ्ग हुलकात् उलः अगुलं चात्र मानविशेषः ‘णवणउइमंगुलपरिणाहं, नबनवत्यगुलपरिणाहम् तत्र नवनवत्यगुलानि- एकोनशताङ्गुलप्रमाणः परिणाहो मध्यपरिधिर्यस्य ततथा पुनः कीदृशम् 'अट्ठसयमंगुलमायतं' अष्टशताङ्गुलमायतम् अष्टोत्तरशताङ्गुलानि आयतं दीर्घम्, सर्वत्र मकारोऽलाक्षणिकः, तुरगाणां तुङ्गत्वं खुरत आरभ्य कर्णावधि परिणाहः विशालता पृष्ठपाश्वोदरान्तरावधि आयामो मुखादापुच्छमूलम् उक्तं च परासरेण "मुखादापेचकं दैर्ध्य पृष्ठपाश्बोंदरान्तरात् । आनाह उच्छ्य: पादाद्, विज्ञेयो यावदासनम् ॥१॥ तत्रोच्चत्वसङ्ख्यामेलनाय साक्षादेव सूत्रकृदाह-'बत्तीस मंगुलमूसिसिर' द्वात्रिंशदगुलोच्छ्रितशिरस्कम् तत्र द्वात्रिंशद् अगुलानि द्वात्रिंशदगुलप्रमाणम् उच्छितं शिरो यस्य तत्तथा. पुनः कीम् 'चउरंगुलकन्नागं' चतुरगुलकर्णकम्-चतुरगुलप्रमाणकर्णकम् इस्वकर्णस्य जात्यतुरगलक्षणत्वात्, अनेन कर्णयोरुच्चत्वेन अस्याश्वअङ्ग शब्द से डल प्रत्यय करने पर अङ्गल शब्द की निष्पत्ति होती है। यह एक प्रकार का मान विशेष है । (णवणउइमंगुलपरिणाह) इस अश्वरत्न की मध्यपरिधि ९९ नन्नाणु अंगुल प्रमाणथी । (अप्स पमंगुलमायत) १०८ एक सौ आठ अंगुल को इसको लम्बाई थी। यहां सर्वत्र मकार अलाक्षणिक है-घोड़ो की ऊंचाई का प्रमाण खुर से लेकर कान तक नापी जाती है परिणाह विशालता-पृष्ठ भाग से लेकर उदर तक मानी जाती है। तथा आयाम-मुख से लेकर पुच्छ के मूल तक गिनी जाती है। परासर ने ऐसा हो कहा हैमुखादापेचकं देय पृष्ठपाश्र्वोदरान्तरात् । आनाह उच्छ्रयः पादाद् विज्ञेयो यावदासनम् ॥१॥ ( बत्तीसमंगुलमुसियसिरं ) ३२ मंगुल प्रमाण इस अश्वरत्न का मस्तक था ( चउरंगुलकन्नागं' चार अगुल प्रमाण इसके कर्ण थे । छोटे कान श्रेष्ठ घोडे होने के चिन्ह माने नाते हैं। इसी से धोड़े का यौवन स्थिर रहता हुआ कहा गया है। यहां पर योजना એક યવનું જેટલું પ્રમાણ હોય છે, તેટલા પ્રમાણુવાળ એક, અંગુલ હોય છે એ વાચસ્પતિને મત છે. અંગ શબ્દને “પ્રત્યય કરવાથી અંગુલ શબ્દની નિષ્પત્તિ થાય छ. प्रा२नु भा५ विशेष छे. (णवणउमंगुलपरिणाहं) से मश्वरत्ननी मध्य परिधि नवा प्रभावामी ती. ( अठ्ठसयमंगुलमायतं) १०८ मे से। मा અંગુલ જેટલી એમની લંબાઈ હતી. અહીં સર્વત્ર મકા૨ અલાક્ષણિક છે. ઘેડાઓની ઊંચાઈનું પ્રમાણુ ખરીથી કાન સુધી માપવામાં આવે છે. પરિણાહ-વિશાલતા-પૃષ્ઠભાગથી માંડીને ઉદર સુધી માપવામાં આવે છે તેમ જ આયામ-મુખથી માંડીને પૂછના મૂળ સુધી માપવામાં આવે છે. પરાસરે આ પ્રમાણે જ કહ્યું છે— मुखादापेचक दैर्ध्य पृष्ठपाचोदरान्तरात् । आनाह उच्छ्रयः पादाद् विज्ञेयो यावदासनम् ॥ (बत्तीस मंगुलमूसियसिरं ) ३२ मत्रीस अya प्रभार से मश्वरत्ननु भरत तु . (चउरं. गुलकन्नाग) यार भya प्रमाण ना ४ (४) ता. नाना न श्रेष्ठ घाना क्षy Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003154
Book TitleAgam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKanhaiyalal Maharaj
PublisherJain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
Publication Year1980
Total Pages994
LanguagePrakrit, Sanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti
File Size29 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy