________________
नीतिवाक्यामृते
परिभूता नरा ये च कृतो यैश्च पराभवः । न तैः सह क्रियाद्गोष्टीं य इच्छेद्भूतिमात्मनः ॥ १॥ अथ तैः सह गोष्टी सुखेन कृतेन यद्भवति तदाह
. १५८
गृहप्रविष्टवत् सर्वव्यसनानामागमनद्वारं ।। १६८ ।। टीका - ते पूर्वोक्ता अपराध्या अपराधकाः सर्वव्यसनानि प्रयच्छन्तीत्यर्थः । हि शब्दो यस्मादर्थे स्फुटार्थे वा । कथं सर्वव्यसनानामागमनद्वारमित्याह — गृहप्रविष्टसर्पवत् यथा गृहप्रविष्टसप व्यसनप्रदो भवति तथा तेऽपि गृहप्रविष्टाः सन्तः । तथा च शुक्रः
यथाहिर्मन्दाराविष्टः करोति सततं भयं ।
अपराध्याः सदोषाश्च तथा तेऽपि गृहागताः ॥ १ ॥
अथ यस्य पुरुषस्य नाग्रतस्तिष्ठेत्तमाह
न कस्यापि क्रुद्धस्य पुरतस्तिष्ठेत् ॥
१६९ ॥
टीका -- क्रुद्धस्य पुरुषस्य कस्यापि पुरो न तिष्ठेत् । एषा नीतिर्यतः क्रोधान्धधीः पुरुषो यं कमपि पुरः स्थितं पश्यति तं व्यापादयति ।
तथा च गुरुः
यथान्धः कुपितो हन्यात् यच्चैवाग्रे व्यवस्थितं । क्रोधान्धोऽपि तथैवात्र तस्मात्तं दूरतस्त्यजेत् ॥ १ ॥
अथ क्रुद्धस्य पुरतः स्थितस्य यद्भवति तदाह-
ऋद्धो हि सर्प इव यमेवाग्रे पश्यति तत्रैव रोषविषमुत्सृजति ॥ १७० ॥
टीका --- सर्प इव यथा सर्पः कुपितोऽपराधरहितेऽपि प्राणिनि विषमुत्सृजति तस्मात्तं दूरतस्त्यजेत् । गतार्थमेतत् ।
अथ येन गृहायातेन न किंचित्सिद्ध्यति तदर्थमाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
