SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 71
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३४ श्रीमदराजचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् । न चापि गोरसव्यतिरिक्तस्यार्थान्तरस्यासतः उत्पादः किंतु गोरसस्यैव सदुच्छेदमसदुत्पादश्चानुपलभ्यमानस्य स्पर्शरसगन्धवर्णादिषु परिणामिषु गुणेषु पूर्वावस्थया विनश्यत्सूत्तरावस्थया प्रादुर्भवत्सु नश्यति च नवनीतपर्यायो घृतपर्याय उत्पद्यते तथा सर्वभावानामपीति ॥ १५॥ अत्र भावगुणपर्यायाः प्रज्ञापिता: भावा जीवादीया जीवगुणा चेदणा य उवओगो । सुरणरणारयतिरिया जीवस्स य पजया बहुगा ॥१६॥ भावा जीवाद्या जीवगुणाश्चेतना चोपयोगः ।। सुरनरनारकतिर्यश्चो जीवस्य च पर्यायाः बहवः ॥ १६ ॥ भावा हि जीवादयः षट् पदार्थाः । तेषाम् गुणाः पर्यायाश्च प्रसिद्धाः । तथापि जीवस्य वक्ष्यमाणोदाहरण सिद्धयर्थमभिधीयन्ते । गुणा हि जीवस्य ज्ञानानुभूतिमानमायालोभदृष्टश्रुतानुभूतभोगाकांक्षारूपनिदानबंधादिपरभावशून्यमपि उत्पादव्ययरहितेन वा पाठः । आद्यंतरहितेन चिदानंदैकस्वभावेन भरितावस्थं द्धजीवास्तिकायाभिधानं शुद्धात्मद्रव्यं ध्यातव्यमित्यभिप्रायः ॥ १५ ॥ इति द्वितीयसप्तकमध्ये प्रथमस्थले बौद्धं प्रति द्रव्यस्थापनार्थ सूत्रगाथा गता । अथ पूर्वगाथोक्तान् गुणपर्यायभावान् प्रज्ञापयति;-भावा जीवादीया भावाः पदार्था भवंति । कानि । जीवादिषडद्रव्याणि, धर्मादिचतुर्द्रव्याणां गुणपर्यायानग्रे यथास्थानं विशेषेण कथयति । अत्र तावत् जीवगुणा अभिधीयंते जीवगुणा चेदगा य उव ओगो जीवगुणा भवन्ति । के ते । शुद्धाशुद्ध रूपेग द्विविधा चेतना ज्ञानदर्शनोपयोगी चेति गोरस अपने द्रव्यत्वकर उपजता विनशता नहीं है-अन्यद्रव्यरूप होकर नहीं परिणमता है, आपसरीखा ही है, परंतु उसी गौरसमें दधि, माखन, घृतादि पर्याय उपजती विनशती हैं, वे अपने स्पर्श रस गंध वर्ण गुगोंके परिणमनसे एक अवस्थासे दूसरी अवस्थामें हो जाते हैं। इसी प्रकार द्रव्य अपने स्वरूपसे अन्यद्रव्यरूप होकरके नहीं परिणमता है । सदा आपसरीखा है। अपने अपने गुण परिणमनसे एक अवस्थासे दूसरी अवस्थामें हो जाता है, इस कारण उपजते विनशते कहे जाते हैं ।। १५ ।। आगे षड्द्रव्योंके गुणपर्याय कहते हैं;- भावाः ] पदार्थ [ जीवाद्याः ] जीव, पुद्रल, धर्म, अधर्म, आकाश और काल ये छह जानने। इन षट द्रव्योंके जो गुणपर्याय हैं, वे सिद्धांतोंमें प्रसिद्ध हैं, तथापि इनमें जीवनामा पदार्थ प्रधान है । उसका स्वरूप जाननेकेलिये असाधारण लक्षण कहा जाता है । [ जीवगुणाः चेतना च उपयोगः ] जीन द्रव्यका निज लक्षण एक तो शुद्धाशुद्ध अनुभूतिरूप चेतना है और दूसरा-शुद्धाशुद्ध १ अप्राप्यमाणस्य, २ द्रव्यगुण पाया । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002941
Book TitlePanchastikaya
Original Sutra AuthorKundkundacharya
Author
PublisherShrimad Rajchandra Ashram
Publication Year1969
Total Pages294
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Philosophy
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy