Page Text
________________
२००
श्रीमद्राजचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् ।
प्रशस्तरागस्वरूपाख्यानमेतत् ;
अरहंतसिद्धसाहुसु भत्ती धम्मम्मि जा य खलु चेट्ठा । अणुगमणं पि गुरूणं पसत्थरागो त्ति वुचंति ॥१३६॥
अर्हत्सिद्धसाधुषु भक्तिर्द्धर्मे या च खलु चेष्टा ।
अनुगमनमपि गुरूणां प्रशस्तराग इति ब्रुवन्ति ॥ १३६ ।। अर्ह सिद्धसाधुषु भक्तिर्धर्मे व्यवहारचारित्रानुष्ठाने वासनाप्रधाना चेष्टा । गुरूणामा चार्यादीनां रसिकत्वेनानुगमनम् । एषः प्रशस्तो रागः प्रशस्तविषयत्वात् । अयं हि स्थूललक्ष्यतया केवलभक्तिप्रधान्यस्याज्ञानिनो भवति । उपरितनभूमिकायामलब्धास्पदस्यापुण्णं जीवस्स आसवदि यस्यैते पूर्वोक्ता त्रयः शुभपरिणामाः संति तस्य जीवस्य द्रव्यपुण्यास्रवकारणभूतं भावपुण्यमास्रवतीति सूत्राभिप्रायः ॥ १३५ ।। एवं शुभास्रवे सूत्रगाथा गता । अथ प्रशस्तरागस्वरूपमावेदयति;-अर्ह सिद्धसाधुषु भक्तिः धम्मम्हि जा य खलु चेट्टा धर्म शुभरागचरित्रे या खलु चेष्टा अणुगमणंपि अनुगमनमनुव्रजनमनुकूलवृत्तिरित्यर्थः । केषां ? गुरूणं गुरूणां पसत्थरागोत्ति उच्चंति एते सर्वे पूर्वोक्ताः शुभभावाः परिणामाः प्रशस्तरागा इत्युच्यते । तथाहि -निर्दोषिपरमात्मनः प्रतिपक्षभूतं यदातरौद्ररूपध्यानद्वयं तेनोपार्जिता या ज्ञानाबरणादिमूलोत्तरप्रकृतयस्तासां रागादिविकल्परहितधर्मध्यानशुक्लध्यानद्वयेन विनाशं कृत्वा क्षुधाद्यष्टादशदोषरहिताः केवलज्ञानाद्यनंतचतुष्टयसहिताश्च जाता एतेऽहतो भण्यंते । लौकिकांजनसिद्धादिविलक्षणा ज्ञानावरगाद्यष्टकर्माभावेन सम्यक्त्वाद्यष्टगुणलझगा लोकाप्रनिवासिनहीं है [ "तस्य" जीवस्य ] उस जीवके [ पुण्यं ] पुण्य [ आस्रवति ] आता है । भावार्थ-शुभ परिणाम तीन प्रकारके हैं अर्थात्-प्रशस्तराग १, अनुकम्पा २, और चित्तप्रसाद ३. ये तीनों प्रकारके शुभपरिणाम द्रव्यपुण्यकृतियोंको निमित्तमात्र हैं, इसकारण जो शुभभाव हैं वे भावास्रव हैं । तत्पश्चात् उन भावोंके निमित्तसे शुभयोगद्वारसे जो शुभ वर्गणायें आती हैं वे द्रव्यपुण्यास्रव हैं ॥ १३५ ।। आगे प्रशस्त रागका स्वरूप दिखाते हैं;-[ अहत्सिद्धसाधुषु ] अरहंत, सिद्ध और साधु इन तीन पदोंमें जो [ भक्तिः ] स्तुति-वंदनादिक [ च ] और [ या ] जो [ धर्मे ] अरहंतप्रणीत धर्ममें [ खलु ] निश्चयसे [ चेष्टा ] प्रवृत्ति, [ गुरूणां ] धर्माचरणके उपदेष्टा आचार्यादिकोंका [ अनुगमनं अपि ] भक्ति भावसहित उनके पीछे होकर चलना अर्थात् उनकी आज्ञानुसार चलने को भी [ इति ] इसप्रकार महापुरुष [ प्रशस्तरागः ] भला राग [ ब्रुवंति ] कहते हैं । भावार्थ-अरहंतसिद्भ - साधुओंमें भक्ति व्यवहार चारित्रका आचरण और आचार्यादिक महंत पुरुषोंके चरणोंमें १ प्रशस्तरागः, २ उपरितनशुद्धवीतरागदशायां, वा उपरितनगुणस्थानेषु. ३ अप्राप्तस्थानस्याज्ञानिनः इत्यथः.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |