Page Text
________________
पञ्चास्तिकायः।
१६.
अभिवंद्य शिरसा अपुनर्भवकारणं महावीरं ।
तेषां पदार्थभङ्ग मार्ग मोक्षस्य वक्ष्यामि ॥ १०५ ॥ अमुना हि प्रवर्तमानमहाधर्मतीर्थस्य मूलकर्तृत्वेनापुनर्भवकारणस्य भगवतः परमभट्टारकमहादेवाधिदेवश्रीवर्द्ध मानस्वामिनः सिद्धिनिबंधनभूतां तां मावस्तुतिमासूत्र्य, कालकलितपश्चास्तिकायानां पदार्थविकल्पो मोक्षस्य मार्गश्च वक्तव्यत्वेन प्रतिज्ञात इति ॥१०५॥ प्रारभ्यते । तत्र तु दशांतराधिकारा भवन्ति । तेषु दशाधिकारेषु मध्ये प्रथमतस्तावन्नमस्कारगाथामादि कृत्वा पाठक्रमेण गाथाचतुष्टयपरतं व्यवहारमोक्षमार्गमुख्यत्वेन व्याख्यानं करोतीति प्रथमांतराधिकारे समुदायपातनिका । तथाहि-अन्तिमतीर्थकरपरमदेवं नत्वा पंचास्तिकायषड़द्रव्यसंबन्धिनं नवपदार्थभेदं मोक्षमार्ग च वक्ष्यामीति प्रतिज्ञापुरःसरं नमस्कारं करोति;-अभिवंदिऊण सिरसा अपुणभवकारणं महावीरं अभिवंद्य प्रणम्य । केन ? शिरसा । के ? अपुनर्भवकारणं महावीरं । ततः किं करोमि १ वोच्छामि वक्ष्यामि । के ? तेसिं पयत्थभंगं तेषां पंचास्ति कायषड्व्याणां नवपदार्थभेदं । न केवलं नवपदार्थभेदं । मग्गं मोक्खस्स मार्ग मोक्षस्येति । तद्यथा । मोक्षसुखसुधारसपानपिपासितानां भव्यानां पारंपर्यणानंतज्ञानादि. गुणफलस्य मोक्षकारणं महावीराभिधानमन्तिमजिनेश्वरं रत्नत्रयात्मकस्य प्रवर्तमानमहाधर्मतीर्थस्य प्रतिपादकत्वात्प्रथमत एव प्रमाणमिति गाथापूर्वार्धन मंगलार्थमिष्टदेवतानमस्कारं करोति ग्रंथकारः, तदनंतरमुत्तरार्धन च शुद्धात्मरुचिप्रतीतिनिश्चलानुभूतिरूपस्याभेदरत्नत्रयात्मकस्य निश्चय मोक्षमार्गस्य परंपरया कारणुभूतं व्यवहारमोक्षमार्ग तस्यैव व्यवहारमोक्षमार्गस्यावयवभूतयोर्दर्शनज्ञानयोर्विषयभूतात्रवपदार्थाश्च प्रतिपादयामीति प्रतिज्ञा च करोति । अत्र यद्यप्यो चूलिकायां मोक्षमार्गस्य विशेषव्याख्यानमस्ति तथापि नवपदार्थानां संक्षेपसूचनार्थमत्रापि भणितं । कथं संक्षेपसूचनमितिचे । नवपदार्थव्याख्यानं तावदत्र प्रस्तुतं । ते च कथंमूताः । व्यवहारमोक्षमार्गे करते हैं, क्योंकि जिसका वचन प्रमाण है वह पुरुष प्रमाण है, और पुरुष-प्रमाणसे वचनकी प्रमाणता है। मैं - कुन्दकुन्दाचार्य [ अपुनर्भवकारणं ] मोझके कारणभूत [ महावीरं ] वर्द्धमान-तीर्थंकर भगवान्को [ शिरसा ] मस्तकद्वारा [ अभिवंद्य ] नमस्कार करके [ मोक्षस्य मार्ग ] मोक्षके मार्ग अर्थात कारणस्वरूप [ तेषां ] उन षड्द्रव्योंके [पदार्थभङ्ग] नवपदार्थरूप भेदको [ वक्ष्यामि ] कहूँगा।
भावार्थ-वर्तमान पंचमकालमें धर्मतीर्थके कर्ता भगवान् परम भट्टारक देवाधिदेव श्रीवर्द्धमानस्वामोको, मोक्षमार्गकी साधक स्तुति करके मोक्षमार्गके दिखाने वाले षड्योंके विकल्प नवपदार्थरूप भेद दिखाने योग्य हैं,
१ सूत्रेण ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002941 |
| Book Title | Panchastikaya |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 294 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 18 MB |