Sandesha Rasaka

SR No.: 002918
Original Sutra Author: N/A
Author: Abdul Rahman, Jinvijay, H C Bhayani
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 1945
Total Pages: 282
Language: Sanskrit, English
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 17 MB

Page 190

पद्म ८२-४५ |
सन्देश रासक
अणियत्तखणं' 'जलवरिहणेण' लज्जंति नयण नहु धिट्ठा । खंडववणजलणं विय' विरहग्गी' तवइ अहिययरं ॥ ८४ ॥
पढवि इय' गाह मियनयण' उव्विन्निया", भणइ पहियस्स अइकरुणदुक्खिन्निया" । "कढिणनीसास" रइआससुहविग्विणे",
विन्नि चउपइय" पभणिज्ज तसु निग्विणे " ॥ ८५ ॥
*
तु समरं समाहि मोहु" विसम ट्ठिय", तह" खणि खुवइ कवालु न " वामकरट्ठियउ |
13
1 A C अणिअत्तक्खणं । 2 A जलि | 3 C वरहिणेण । 4 C धिट्टी | 5 A चिय । 6 C विरहग्गं । 7 C पढिय । 8 B इह । 9 A °नयणि । 10 A उब्विनीआ । 11 C भणिय । 12 A दुक्खन्नीआ । 13 A कठिणणी° । 14 A रइयास; B रइआसु । 15 A सुहविघणे; B सहविधिणे । 16 A चउपईय; B चउपई । 17 A B निग्घणे । 18 C समरंतु । 16 A मोह | 20 A विसमठिअउ; B विसमुट्ठियउ । 21 A तं । 22 C बामकरि ।
३३
[ टिप्पनकरूपा व्याख्या ]
[ ८४ ] नेत्रयोरविरतजलप्रवाहस्यानिवृत्तत्वमाह - मम नेत्रे धृष्टे अनिवृत्तलक्षणं जलवर्षणेन न लज्जतः । तदा किं विरहाग्निरुपशान्ता (न्तः ) ? । तदाहषां (खांडववनज्वलनमिव विरहाग्निम (र) धिकतरं तपति । अत्रोपनयः - यदा धनञ्जयः खाण्डववनं ज्वालयितुं प्रवृत्तः, तदैको विद्याभृदागत्योपशान्तथितुं प्रवृत्तः । तदैव धनञ्जयेन तत्र वैद्युतोऽग्निः क्षिप्तः, अधिकं अधिकं ददाह ॥ ८४ ॥
[८५] एतां गाथां पठित्वा अतिकरुणदुःखाकीर्णा उद्विग्ना मृगनेत्रा पथिकस्य पुरतो भणति । कठिन निःश्वासमेवंविधं यद् रतं तस्य यदाशासुखं, तस्य विघ्नकारकाय तस्मै निर्घृणाय प्रियाय द्वे चतुष्पदिके भणेः ॥ ८५ ॥
[ ८६ ] तदाह- हे कापालिक ! - कपालेन चरन्ति कापालिका (काः), अथवा [ अवचूरिका ]
++++++
[८४] नेत्रयोर विरलजलप्रवाह त्वमाह - मम नेत्रे धि (घ) ष्टेऽनिवृत्तलक्षणं जलवर्षणेन न जातः । तदा किं विरहाभिरुपशान्तः ? । तदाह - खाण्डव [वन ] ज्वलनमिव विरहाभिरधिकतरं तपति । यदा धनञ्जयः खाण्डववनं ज्वालयितुं प्रवृत्तस्तदैको विद्याभृदागत्योपशमद्द ( यि ) तुं प्रवृत्तस्तदैव धनञ्जयेन तत्र वैद्युतोऽग्निः क्षिप्तोऽधिकं ददाह ॥
[ ८५ ] एतां गायां पठित्वाऽतिकरुणदुःखाकीर्णा उद्विग्ना मृगनेत्रा पथिकस्य पुरतो भणति - कठिननिःश्वासमेवंविधं यद् रतं तस्य यदाशासुखं तस्य विनकारकाय तस्मै निर्घृणाय प्रिय चतुष्पदिके मणेः ॥
[ ८६ ] हे पथिक ! - कपालेन चरन्ति कापालिकाः, तस्य सम्बोधनम् [ हे कापालिक 1 ] भई
सं० ५