Kuvalayamala Part 2

SR No.: 002778
Original Sutra Author: Udyotansuri
Author: A N Upadhye
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 1970
Total Pages: 368
Language: Sanskrit, English
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 12 MB

Page 234

12
-III. 853 : Verse 389 ] कुवलयमालाकथा ३
* 59 सुचिरं कालं जीवति' । इति ध्यात्वा प्रागुद्घाटिते समुद्के राक्षा पतङ्गं प्रक्षिप्य पिधानं च दत्त्वा स उपधाने 1 मुमुचे । अथ भूपतिनिद्रासुखमवाप्य प्रगे समुद्गकं यावन्निरूपयति तावत्तत्र गृहोलिकामद्राक्षीत् । तेन 3 समुद्कं च पतङ्गशून्यं निरीक्ष्य चिन्तितम् । 'यदसौ निश्चितं कुड्यमत्स्येन भक्षितः। नास्ति कुत्रापि मोक्षो 3 विहितस्य कर्मणः।
पूर्वजन्मार्जितं कर्म यावन्मानं शरीरिणा । शुभं वाप्यशुभं वापि तावन्मात्रमवाप्यते ॥ ३७१ 6 इति महीपतेः सहसा वैराग्यमार्गजाबिकस्य जातिस्मृत्या पूर्वभवः प्रकटीबभूव ।
यथा पालितचारित्रः स्वर्गलोकं गतः पुरा । सुखं भुक्त्वा ततश्चयुत्वात्रैव भूपो भवं भुवि ॥ ३७२
६५१) अथ तस्य तत्रावसरे संनिहितया कयाचिदेवतया रजोहरणवदनवस्त्रिकापात्रादिनवविधो9पधिसमर्पणं चके । ततः स राजर्षिर्यावत्कचांल्लुश्चितुं प्रवृत्तस्तावद्विभाता विभावरी । पेठुर्मङ्गलपाठकाः।
'पूर्वमेष मुनेर्धर्मे जागरां प्रत्यपद्यत । ततो दिनमुखे चित्रं वयं सूर्यपरायणात् ॥ ३७३
उदयाचलचूलायामारुरोह दिवाकरः । पद्मालयेषु पद्मान्यवापन् भुवि विनिद्रताम् ॥ ३७४ _12 प्रससार च सर्वत्र पत्रिकोलाहलो ऽतुलः । ववौ वायू रतोद्भूतश्रमबिन्दुतति हरन् ॥ ३७५
अन्धकारं करोति स्म क्लीबवत्प्रपलायनम् । अन्धकाररिपुरकराघातभयादिव ॥ ३७६
इन्दीवरं परित्यज्य षडंहिभजते ऽम्बुजम् । कुसेवक इवाश्रीकं सश्रीकं स्वामिनं नवम् ॥ ३७७ 15 स्वरैर्निवेदयन्तीव पक्षिणो जगतोऽप्यहो। श्रियः प्रयान्ति चायान्ति चित्रभानुनिदर्शनम् ॥ ३७८ 15
नभोलक्ष्मीरुदयिने सूर्याय ददते मुदा । तारापुष्पच्छलादयं पाद्यं चेन्दुकराम्भसा ॥ ३७९
एवंविधे प्रभाते ऽत्र भूप मोहं परित्यज । केवलं परलोकस्य हितमर्थ समाचर ॥ ३८० 18 तच तादृशं स्तुतिवातं पठितं श्रुत्वा भगवान् महर्षिः कपाटसंपुटमुद्धाट्य वासवेश्मतो गिरिवरकन्दरा-18
कण्ठीरव इव निर्गतः। कृतकेशलुश्चनः पात्ररजोहृतिमुखवस्त्रिकोपशोभितकरतलः पूर्वमेव शय्यापालिकाभिर्ददृशे। पूच्चक्रे चेति । 'भो भोः परिजनाः, एतैत त्वरितमस्माकं स्वामी कामपि विडम्बना प्राप्तः 21प्रयाति । तदेवमाकर्ण्य ससंभ्रमशस्खलनपुररसनारवमुखरस्त्वरितमेवान्तःपुरपुरन्ध्रीजनो वाराङ्गना-21
लोकः परिजनश्च तदा तत्रागतः प्रोवाचेति । 'नाथ, कथमस्सान्निरपराधांस्त्यक्त्वात्मानं विडम्ब्य प्रचलितः । अनाथास्त्वां विना वयम् ।' एवमन्तःपुर्यादिजनस्य च विलपतोऽप्यदत्तसंलापो भगवान् . 24 गन्तुमारेमे।
श्रुत्वा विलपनं तस्य प्रोचिवान् मन्त्रिपुङ्गवः। 'किमेतद्देव ते वृत्तं मुनिवेषसधर्मणः ॥' ३८१
६५२) एवं सचिवान्तःपुरीपरिजनेन पृष्ठलग्नेन समं भगवान् राजर्षिः पुरीबाह्योद्यानं संप्राप । तत्र 27च सस्थावरजन्तुविरहिते स्थाने प्रबोधाय प्रत्येकबुद्धः समुपाविशत् । ततो मन्त्रिवर्गो ऽन्तःपुरीजनश्च 27 निविष्टः । तौ च द्वावपि दर्पफलिकभुजफलिकावत्रत्यौ पितुः समीपमुपविष्टौ। .
ततो बोधविधानाय भगवान् मुनिसत्तमः । पापाहिजाङ्गुलिविद्या प्रारेमे धर्मदेशनाम् ॥ ३८२ 30 भयावहभवापाराकूपारान्तः परिभ्रमन् । चिरान्नद्वीपमाप्नोति बहिबभ्रष्टवद्भवी ॥ ३८३
30 सदध्वनि सदाध्वन्यभावं भजत देहिनः । विध्यन्ति चरणं येन न तीक्ष्णा दुःखकण्टकाः ॥ ३८४ एकैकस्मिन् सप्त लक्षा भूजलानलवायुषु । प्रत्येकानन्तभेदे च वने दश चतुर्दश ॥ ३८५ [दे दे लक्षे समाख्याते प्रत्येकं विकलेन्द्रिये । देवतासु चतुर्लक्षी नारकेषु तथैव च ॥ ३८६ 33 तिर्यपञ्चेन्द्रियेष्वेवं मनुष्येषु चतुर्दश । ] लक्षाश्चतुरशीतिः स्युर्जीवानामिति योनयः ॥ ३८७ एतदुत्पत्तितो जीवा बहुशो दुःखभाजिनः । भवन्ति यावत् सम्यक्त्वं नामुवन्ति शिवप्रदम् ॥ ३८८ । प्रत्येकबुद्धो भगवान् देशनां क्लेशनाशिनीम् । अमायः स विनिर्माय विचचार धरातले ॥ ३८९ 36
६५३) तस्य राज्ञ [आवा ] मुभौ पुत्रौ । अहं ज्येष्ठो दर्पफलिकनामा, अपरो भुजफलिकः। ततः प्रभृत्यावां सम्यक्त्वमात्रश्रावको जातौ । तत्र मन्त्रिभिरयोध्यायामस्मत्पितृव्यस्य डढवर्मणो भूपतेर्दूतप्रेषण39 पूर्व तद्विशापितम् । तेनेत्यादिष्टम् । 'यथा प्रथमसूनुर्दर्पफलिको राज्ये निवेश्य इति' तथैव राजलोकेन 39
5) शरीरिणां. 8) P has some blank space between वस्त्रिका & धोप, B पात्रविधोपधि, वस्त्रिका [पात्रादिनव वि] धोप. 10) B सूर्यपरायणाः. 11) PO पद्मालयानि. P has blank space between पद्यान्य and भुविनिद्रता, पमान्य[नुबभुवु] विनिद्रताम्. 14) Pom. सश्रीकं. 15) B°निदर्शनम्. 18) P स्तुतिव्रतपठितं, संपुटं समुद्धाट्य. 20) P° विडंबनं. 21) P°खमुखरितमंतःपुरपुरंधी. 22) B परिजनस्य, P B तदागतः for तदा तत्रागतः. 27) P inter. स्थाने & प्रबोधाय. 28) B द्वावपि भुजफलिकदर्पफलिको तत्र पितुः. 33) P B om. द्वे द्वे eto. to चतुर्दश put in square brackets. 37) B adds, after the line ending with धरातले, a line like this: ततः सोपि लोकोसौ स्वस्वस्थानकमाययौ, PB om. तस्य राज्ञ [आवा] मुभौ पुत्रौ। अहं. 38) P B write generally दृढधर्म, but now and then a reads दृढवर्म as well, P दूतः पूर्व.