________________
१२२२ जयोदय-महाकाव्यम्
- [९-१० • महद्धिरित्यादि-मुनेर्महावतिनो वृत्तिरवस्थाऽलौकिको लोकोत्तरा भवति होति निश्चयेन निरवद्या पापवजिता धारा परम्परा यस्याः सारात् सहजेनैव शमानन्दमयन्ती ततश्च महद्भिरुवारलोकैराराध्यतमाऽत्यन्तमाराधनीया यत्र च संसारिजनस्य विषयिलोकस्य प्रवृत्तिर्नेति सा भातु रुचिमेतु । अनुप्रासः ॥८॥ संक्षालनप्रोज्छनयोः प्रवृत्तस्तनोर्जनोऽयं प्रतिभाति हत्तः। यतिः सदात्मैकमतिः शरीरसेवासु रेवां न समेति धीरः ॥९॥
संक्षालनेत्यादि-अयं संसारिजनो हत्तो मनोभावनया तनोः शरीरस्य संक्षालनं प्रोञ्छनं चाभिषेचनं परिमार्जनं च तयोः प्रवृत्तः संलग्नः प्रतिभाति, किन्तु यतिः स पोरो भवति धियं बुद्धिमीरयति समनुकलयति सदा सततमेवात्मनि चिदानन्द एवंका मतिर्यस्य स सन् शरीरस्य सेवासु किलाभिषेचनाविषु रेवां रति रुचि न समेति । 'रेवा नीलों स्मरस्त्रियोः' इति विश्वलोचने । अनुप्रासोऽलंकारः ॥९॥
भोगेषु भो गेहभृवस्ति गत्वाऽयनिग्रहं विग्रहमेव मत्वा । योगे नियोगेन मुनिः प्रवृत्त आत्मप्रतिष्ठः खलु तन्निवृत्तः ॥१०॥
भोगेष्वित्यादि-भो भव्य ! विग्रहं शरीरमेवाघस्य दुःखस्य निग्रहं विच्छेवक मत्वाङ्गीकृत्य तस्य सन्तर्पणार्थ भोगेषु मिष्टान्नभोजनाविषु गत्वा निरतो भूत्वा जनो गेहभृदस्ति गृहस्थो भवति नान्यथा। अत्र गम्घातोनिरतार्थकत्वाद् भोगेष्विति सप्तमी। मुनिस्तु ततो भोगभावतो निवृत्तो दूरंगतः सन्नात्मनि प्रतिष्ठा स्थितिर्यस्य स खलु सम्भवन् नियोगेन नियमेन योगे परमात्मध्याने प्रवृत्तो भवति । अनुप्रासोऽलंकारः ॥१०॥
अर्थ-जो श्रेष्ठ पुरुषोंके द्वारा अत्यन्त आराधनीय है, जो सहज भावसे आत्मसम्बन्धी आनन्दको देती है, जिसकी परम्परा पापसे रहित है, जिसमें संसारी जनोंकी प्रवृत्ति नहीं होती और जो स्वयं अलौकिक-लोकमें सर्वश्रेष्ठ है, वह मुनिकी वृत्ति तुम्हें रुचिकर हो ॥८॥
अर्थ-यह संसारी जन हृदयसे शरीरके धोने और पोंछनेमें संलग्न जान पड़ता है, जबकि निरन्तर एक आत्मामें ही लीन रहने वाले धीरवीर मुनिराज शरीरकी सेवाओंमें रुचिको प्राप्त नहीं होते ॥९॥
अर्थ-हे भव्य ! शरीर ही दुःखका निग्रह करने वाला है, ऐसा मानकर भोगोंमें निरत-निमग्न हुआ प्राणी गृहस्थ बना है, परन्तु भोगोंसे निवृत्त मुनि आत्मनिष्ठ होते हुए नियमसे योग-आत्मध्यानमें प्रवृत्त होते हैं ॥१०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org