SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 573
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ५५० जयोदय-महाकाव्यम् [८५-६६ करौ विधेस्तस्त्ववगै धियापि सवेदनस्येयमहो कदापि । नमोऽस्त्वनङ्गाय रतेस्तु भर्ने स्मृत्येव लोकोत्तररूपकरें ।। ८५ ।। करावीति । विधेः करौ हस्तौ यौ तौ क एव रा द्रब्धं ययोस्तो आत्ममात्रसाधनो तस्माद्वरौ, साधनान्तरहीनतया स्वत एव निर्बलो स्तः किन्तु तस्य सवेदनस्य वेदनायुक्तस्य रुग्णतया क्लिष्टस्य ज्ञानवतोऽपि तस्य धियापि विकृतया तावदीयं कदा कस्मिन् काले, आपि प्राप्ता ? नैवापि । अस्या निर्माणं तु दूरमास्ताम्, एतन्निर्माणविषयकचिन्तनमपि कतुं न शक्नोति सः। किन्तु रतेर्भर्ने कामदेवाय, अनङ्गाय शरीररहितायापि स्मृत्यैव स्मरणमात्रणेव, अनायासेन लोकोत्तररूपस्य कत्रं सम्पादयित्रे नमो नमस्कारोऽस्तु, स एव सर्वश्रेष्ठाधिकारोति । अहो आश्चर्ये ॥ ८५ ॥ यदेतदङ्ग नवनीतमस्ति श्रीकामधेनोरमृतप्रशस्तिः । कुतोऽन्यथा स्वेदपदाद् द्रवत्वं प्रयाति लब्ध्वा खलु धर्मसत्त्वम् ।।८६।। यदेतदिति । श्रीकामधेनोः कामस्य सुरभ्या वाञ्छितका यदेतदङ्ग शरीरममृतस्य सर्वश्रेष्ठा प्रशस्तिः यस्येदृशं नवनीतं नवीनतया नीतं संघटितं सुन्दरतममस्ति । अमृतं लिए आश्रयभूमि है और यही स्त्रीमात्रकी सृष्टिमें सर्वोत्तम प्रतीत हो रही है ॥ ८४ ॥ अन्वय : सवेदनस्य विधः करौ तु अवरौ स्तः धिया अपि इयं कदा अपि अनङ्गाय स्मृत्या एव लोकोत्तररूपक; रतेः भत्रे तु नमः अस्तु अहो । अर्थ : ज्ञान (वेदना) से युक्त विधाताके दोनों हाथ तो निर्बल हैं; क्योंकि वे साधन-हीन है, आत्ममात्र सापेक्ष हैं, अतः उनसे सुलोचनाके सलौनेरूपकी रचना सम्भव नहीं और वेदनायुक्त होनेसे उस (विधाता) की बुद्धिके द्वारा भी इस (सुलोचना) की रचनाका कब चिन्तन किया गया ? सच तो यह है • कि विधाता इसके निर्माणकी तो जाने दीजिये उसके विचार करने में भी असमर्थ है। अङ्गरहितं होनेपर भी केवल स्मरणमात्रसे बिना किसी अभ्यासके लोकातिशायी रूपको उत्पन्न करनेवाले रतिपति कामदेवको नमस्कार हो। रचनाका सर्वश्रेष्ठ अधिकारी कामदेव ही हैं। यदि वह न हो तो सृष्टि ही बन्द हो जाये । यह कितने आश्चर्य की बात है ॥ ८५ ।। अन्वय : श्रीकामधेनोः यत् एतत् अंग (तत्) अमृतप्रशस्ति नवनीतम् अस्ति अन्यथा खलु धर्मसत्त्वं लब्ध्वा स्वेदपदात् द्रवत्वं कुतः प्रयाति । अर्थ : कामधेनु (कामदेवकी गाय) का जो मनोरथकी पूर्ति करती है, यह शरीर नवनीत-(नवीनतासे संघटित एवं अत्यन्त सुन्दर) मक्खनमय है । नवनीत Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy