________________
९२-९३ ] अष्टमः सर्गः
४२१ कलिते सति जिनदर्शने पुनश्चिन्ता काऽन्यकार्यपूर्तेः। किमिह भवन्ति न तृणानि स्वयं जगति धान्यकणस्फूर्तेः ॥ ९२ ॥
कलित इति। जिनदर्शने कलिते विज्ञाते सति पुनरन्यकार्यपूर्तेः का चिन्ता ! न कापीत्यर्थः । दृष्टान्तेनाह-किमिह जगति धान्यकणस्फूर्तेः धान्यबीजानां स्फूविक्षेपाद्भूमौ विकिरणात् स्वयं तृणानि शष्पाणि न भवन्ति ? अपि तु भवन्त्येव । एवमेव जिनदर्शनविज्ञानादेव सर्वकार्याणि सिद्धयन्तीत्याशयः । दृष्टान्तालङ्कारः ॥ ९२ ॥ निःसाधनस्य चार्हति गोप्तरि सत्यं निर्व्यसना भूस्ते । द्युतये किं दीपैरुदयश्चेच्छान्तिकरस्य सुधारतेः ।। ९३ ॥
निःसाधनस्येति । निःसाधनस्य अपरसाधनजितस्यापि ते भूरियमर्हति योग्ये गोप्तरि संरक्षके सति पुनः सत्यमेव निर्व्यसना सर्वापच्छून्या भवति । यथा शान्तिकरस्य सुधासूतेश्चन्द्रस्य उदयश्चेत्तत्र पुनद्युतये प्रकाशाय दोपैः कि प्रयोजनं स्यात् ? न किमपीत्यर्थः । दृष्टान्तालङ्कारः ॥ ९३ ॥
जाते हैं । चिन्तामणि रत्नके प्राप्त हो जानेपर हीरा, पन्ना आदि क्योंकर प्राप्तव्य होंगे? तब उनका कोई प्रयोजन ही नहीं ।। ९१ ॥
अन्वय : जिनदर्शने कलिते सति पुनः अन्य कार्यपूर्तेः का चिन्ता ? इह जगति धान्यकणस्फूर्तेः स्वयं तृणानि किं न भवन्ति ?
अर्थ : जहाँ जिन भगवान्के दर्शन मिल गये, वहाँ फिर और किसी कार्यकी पूर्तिको चिन्ता ही क्या ? क्या इस जगत्में जमीनमें धानके बीज छिटक देनेपर वहाँ घास स्वयं उग नहीं आती ? ॥ ९२॥ . अन्वय : निःसाधनस्य च ते भूः अर्हति गोप्तरि सत्यम् ( एव ) निर्व्यसना। शान्तिकरस्य सुधासूतेः उदयः चेत् धुतये दीपैः किम् ।
अर्थ : हे भाई ! साधनरहित होनेपर भी भगवान् अर्हत् जैसे योग्य संरक्षक रहते तेरी यह भूमि सचमुच सभी प्रकारको आपत्तियोंसे शून्य हो जाती है । शान्तिकारक अमृतवर्षी चन्द्रमाका उदय हो जानेपर पुनः प्रकाशके लिए दोपकको आवश्यकता हो क्या है ? ।। ९३ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
