SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 40
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १७ २९] प्रथमः सर्गः कृत्वा अमुष्य राज्ञो मेघा बुद्धि : इह अस्मिल्लोके अखिलार्थान् वाञ्छितानि सम्पूर्णवस्तूनि लभतां प्राप्नोतु। तथा त्रिसंख्याया वर्गः कृतिस्त्रिवर्गो नवसंख्यः, ततो निष्पन्नतयाखिलार्थान् नवापि जीवादिपदार्थान् जीवा-ऽजीवा-ऽऽस्रव-बन्ध-संवरा-निर्जरामोक्ष-पुण्य-पापानि नवार्था जिनशासने, ताल्लभतामेव । नवस्त्रियो नवजनानङ्गीकुर्वन्त्वेव, किन्वेका प्रसिद्धा, एकसंख्याका च तस्य शक्तिरायुधं सा बालिका, अरीणामनेकानि कुलानि प्रस्तुं प्रहतुं स्वीकर्तुञ्च प्रवीणा समर्था बुद्धिमती च कुतोऽभूदित्यहो आश्चर्यम् । एका कुलीनकन्या एकमेव जनं प्रतिगृह्णाति ॥ २८॥ दयालुतां चाप्यपदूषणत्वं कुन्दं तु शीर्षे दरिणां हितत्वम् । गत्वाऽरिरप्यस्य कथोपगामी दम्भं परन्त्वत्र निभालयामि ॥२९॥ दयालुतामिति । अस्य राज्ञोऽरिरपि कथोपगामी, एष 'द' वर्ण-वर्णनीयोऽभूदित्यत्र परं दम्भं प्रतारणं निभालयामि पश्यामि वैरिणं तद्विरुद्ध कथनत्वात् । तथा च दमिति भं भकारं जयकुमारवर्णन आयातं दकारमेव भकारमत्रास्मिन् वृत्ते निभालयामीत्यर्थः । तथैव जयकुमारे दयालुतां शत्रौ तु भयालुताम् । जयस्य अपदूषणत्वं शत्रोरपभूषणत्वम् । जयस्य शीर्षे कुन्वमित्युपलक्षणत्वेन कुन्दादिकुसुमानि, शत्रुमस्तके कुम्भम् । जयस्य दरिणां भयभीतानां विषये हितत्वम् शत्रोश्च भरिणां भारवाहिनां विषये हितत्वम्, सहकारित्वमिति गत्वा ।। २९ ॥ किन्तु अहो (अमुष्य) एका अपि शक्तिः अरीणाम् अनेकानि कुलानि ग्रस्तुं कुतः प्रवीणा ? अर्थ : इस राजा जयकुमारकी बुद्धि त्रिवर्ग (धर्म, अर्थ, काम ) द्वारा सम्पादित होनेके कारण संपूर्ण वाञ्छित अर्थोंको अर्थात् ( अनायास ) प्राप्त करे, यह तो ठीक है; कारण तीन वर्गोंका तिगुना नौ होता है, संसारके सभी पदार्थ नौ ही होते हैं। किन्तु आश्चर्य तो यह है कि इसकी एक ही शक्ति ( नामक आयुध ) शत्रुओंके अनेक परिवारोंको, समूहोंको एक साथ ग्रस लेने ( ग्रहण करने ) में किस तरह प्रवीण हो गयी ॥२८॥ ___ अन्वय : ( अस्य ) दयालुतां च अपि अदूषणं शीर्षे तु कुन्दं दरीणां च हितत्वं गत्वा अरिः अपि कथोपगामी । किन्तु अत्र दम्भं निभालयामि । अर्थ : राजा जयकुमारके मनमें दयालुता थी, किसी प्रकारका दूषण नहीं था। मस्तक पर कुन्द (पुष्प ) रहता था और वह डरनेवाले लोगोंका हितैषी था अर्थात् उनका भय दूर कर देता था। उसका वैरी भी उन्हींके समान काम करता था। किन्तु अन्तर केवल उसमें दम्भका था, अर्थात् उसमें दकार की जगह भकार था। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.002756
Book TitleJayodaya Mahakavya Purvardha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhuramal Shastri
PublisherDigambar Jain Samiti evam Sakal Digambar Jain Samaj
Publication Year1994
Total Pages690
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Literature
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy