________________
६५-६६ ] षष्ठः सर्गः
२९९ परिसमाप्तिर्वा तावद्वर्ण्यतामित्येवंरूपात् निर्णयाय कमियं स्वीकुर्याविति निश्चेतुं पुनरप्यभाणि ॥ ६४ ॥
अयमिह वङ्गाधिपतिर्गङ्गेव तरङ्गिणी यशस्फूर्तिः । अवतरिता भुवि यस्याखण्डतया संप्रसृतमूर्तिः ॥ ६५ ॥
अयमिति । हे बाले, अयमिह वर्तमानो वङ्गाधिपतिर्वङ्गवेशनृपोऽस्ति, यस्य राज्ञोऽखण्डतया अनवच्छिरूपतया प्रसृता प्रसारमाता मूर्तिर्यस्याः सा, यशसः स्फूतिरुभूतिः गङ्गानदीव तरङ्गिणी तरङ्गवती समुन्नतिशालिनी, पक्षे लहरीयुक्तति भुवि पृथिव्यामवतरिता सर्वत्र व्याप्तास्तीत्यर्थः ॥ ६५॥
तरलतरीषविशिष्टोऽनुकर्णधाराशुगेन सन्तरति ।
नरतिलको रणजलधिं युक्तोऽरित्रेण विशदमतिः ॥ ६६ ॥ तरलतरोषेति । यो नरतिलको मनुष्यशिरोमणिर्वङ्गनरेश्वरो रणजलधि संग्रामसमुद्रं सन्तरति सकौशलं समुत्तरति । यतस्तरलेन नित्यनूतनेन तरीषेण वीर्यातिशयेन विशिष्टः, पक्षे जलयानेन युक्तः सन् । अरित्रेण कवचेन, पक्षे मत्स्याविभ्यः परित्रायककाष्ठेन युक्तः सन् । कर्णस्य धारामनु समीपं वर्तते सोऽनुकर्णधारो, यद्वाऽनुकर्ण घरा यस्येति वा, स चासौ आशुगो बाणस्तेन कर्णप्रान्तगतबाणेन कृत्वेति । पक्षे कर्णधारो नौकासञ्चालकस्तमनुवर्तमानेन आशुगेन वायुना संतरति, यतो विशवमतिः शुद्धधीः ॥६६॥
अर्थ : वह अकम्पनतनया सुलोचना सभाके उन सजप ( उसीका नाम जपनेवाले ) गुणीश्रेष्ठ उन राजाओंके प्रति तनिक भी अनुरागवती नहीं, यह देख आश्चर्यचकित हो हंसती हुई बुद्धिदेवीने इस निर्णयके लिए कि आखिर यह किसे चुनती है, फिरसे कहना शुरू किया ॥ ६४ ॥
अन्वय : इह अयं वङ्गाधिपतिः यस्य गङ्गा इव तरङ्गिणी यशःस्फूतिः अखण्डतया संप्रसृतमूर्तिः भुवि अवतरिता।
अर्थ : देख, यह वंगदेशका अधिपति है, जिसकी यशःकीर्ति गंगानदीके समान पृथ्वीतलपर अखंडरूपसे बह रही है ॥ ६५ ॥
अन्वय : विशदमति: नरतिलकः तरलतरीषविशिष्टः अरित्रेण युक्तः अनुकर्णधाराशुगेन रणजलधि सन्तरति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
