________________
स्वोपज्ञटीकासहिता। मादहने तयोर्यद् दहति तद् दहत्येव, यच न दहति तद् ने दहत्येवेत्येवंभूते । किमित्याह- अन्यत्र प्रतियोगिनि यत् तदा न दहति तत्र, तदसिद्धेर्दहनासिद्धेः, न चैतदेवम् , इति स्थितः कथञ्चित्स्वभावभेदः; इत्येवम्, आकालमपि यावदपि कालस्तावदपि, तस्य वस्तुनः, तथैकस्वभावत्वमप्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकरूपतया, अनेककार्यभावादेः कारणात् , आदिशब्दात् तत्तत्कृतौ तत्तदवस्थाभावग्रहः, न सन्न्यायसंग. तम्, इत्येवम् , सूक्ष्मधिया भावनीयम् , तदेककरणाकरणयोः स्वभाव: भेदनान्तरीयकत्वादिति । एवं तावदेकान्तनित्यपक्षे । किमित्याहविज्ञानादिकार्यायोगात् कारणात् , आदिशब्दादवस्थापरिप्रहः, तद्वगमाभाव इत्येकान्तनित्यावगमाभाव इति ।। . अथापि प्रकृत्यैकक्षणस्थितिधर्मकमेकान्ताऽनित्यमभ्युपगम्यते। एवमपि विज्ञानादिकार्यायोगात् तदवगमाभाव एव, तदभावभाविनो विज्ञानस्य तत्कार्यत्वानिश्चयात् । न च सर्वथैकक्षणस्थितिधर्मणः सत्व युक्ता, द्वितीयादिक्षणास्थित्यभावे सति तत्क्षणस्थितिधर्मकत्वायोगेन तदन्यत्वादिविकल्पानुपपत्तेः स्यादेतत् , द्वितीयादिक्षणास्थितौ प्रथमक्षणस्थितेरभावाद्, भावे वा तदनुपपत्तेः प्रतियोग्यभावात् तदन्यत्वादिविकल्पानुपपत्तिः, बथाहि- द्वितीयक्षणे तदेव न भवतीति । उक्तं च
" न तत्र किश्चिद् भवति न भवत्येव केवलम्" इति ॥ द्वितीयं पक्षमधिकृत्याह-अथापीत्यादि । अथापि प्रकृत्यैकक्षणस्थितिधर्मकमेकान्तानित्यमभ्युपगम्यते वस्तु, एवमपि विज्ञानादिका
योगात् कारणात् , तदवगमाभाव एव- एकान्तानित्यावगमाभावएव । कुत इत्याह-तदभावभाविनः वस्त्वभावभाविनः, विज्ञानस्य वित्कार्यत्वानिश्चयादात्यन्तपरोक्षतयेति भावः । न चेत्यादि । न च सर्वथैकान्तेन, क्षणस्थितिधर्मणो वस्तुनः, सत्तैव युक्ता। कुत इत्याइ-द्वितीयादीत्यादि । द्वितीयादिक्षणास्थित्यभावे सति तत्क्षणस्थिलिधर्मकत्वायोगेन तस्यैव वस्तुनः क्षणस्थितिधर्मकत्वायोगेन हेतुना।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org