________________
२४०
अनेकान्तजयपताकाभावादन्योत्पन्नकार्याभावात् , तत एवोत्पन्नं तदिति किमन्यस्मादुत्पादेन ?। सोऽपि तज्जननस्वभाव इत्येवं तज्जनयतीत्याशङ्कानिरासायाह- तस्यापि अन्यस्य समयान्तरस्य, तत्त्वे तज्जननैकस्खभावत्वे । किमित्याह- अन्यत्वाभावः तत्स्वभावस्य तत्त्वादिति मिरूप्यतां सम्यक् । अन्यथैवमनभ्युपगमे, किमित्याह- कार्यैकत्वानुपपत्तिः। कुत इत्याह- समग्रस्यैव अखण्डस्यैव, तस्य कार्यस्योत्पत्तेः । यदि नामैवं ततः किमित्याह- अनेकजन्यत्वे च सति कार्यस्य, तदयोगात् समग्रोत्पत्त्ययोगात् । अयोगश्च सर्वेषां समग्राणां तज्जनकत्वाद् विवक्षितैककार्यजनकत्वात् । किमेवं न समग्रोत्पत्तिरि. त्याह- एकभाविनः इति, एकस्माद् भवितुं शीलमस्येत्येकभावि कार्य गृह्यते तस्य; किमित्याह- अपरस्माद् भावोऽपरभावः, भवनं भाव उत्पादः, तदसिद्धेः । असिद्धिश्च तद्वैयर्थ्यप्रसङ्गादपरवैयर्थ्य, प्रसङ्गात् । नैको जनकः समग्रा एव जनका इत्यसद्ग्रहव्यपोहायाहसमग्रजनकत्वेऽपि सति, किमित्याह- एकस्यापि जनकत्वात् इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यमित्याह- अन्यथा एवमनभ्युपगमे, समग्रजन कत्वविरोधात्, नैकाद्यभावे सामग्यमिति भावनीयम् । यदि नामै ततः किमित्याह- भेदशः भेदैः, तद्भावापत्तेः कार्यभावापत्तेः, 4 तत्रैकोऽप्यजनकः, न चांशजनक इति कृत्वा । अथान्योऽपि तदेव जनयति यदेकेन जनितमित्यत्राह- अन्यतज्जनकत्वे च अन्यस्या समग्रस्य तज्जनकत्वे समपान्तरजनकत्वे चाभ्युपगम्यमाने । किमि त्याह- कुतस्तत्वभाववैकल्यं समग्रान्तरस्वभाववैकल्यम् ?- नैप तज्जन्यजनकत्वान्यथानुपपत्तेः; उक्तं च
"उत्पद्यते यदेकस्मादनशं नान्यतोऽपि तत् ।
समग्रभावे सामग्य नैकं कार्य सुनीतितः ॥ १॥" इति यत् किञ्चिदेतत्- 'तत्स्वभावविकलस्तद्रूपो न स्याद् ना। कार्यः' इति ॥
हेतुभेदात् फलभेद इति चापन्यायः । तथा च सत्यय
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org