________________
२२२
अनेकान्तजयपताका
कश्चित् , एतन्निमित्तम्-एतस्या एकत्वबुद्धेः आलम्बनम् , स स इति स घटः, तेभ्यो रूपादिभ्योऽन्य इति चेत् । एतदाशङ्कयाह- संख्यायाः एकसंख्यायाः, एकत्वबुद्धिनिमित्तत्वेन तद्भावप्रसङ्गः घटभाव. प्रसङ्गः, न सा संख्या, तदनाश्रिता घटाऽनाश्रिता इति चेत् । एतदाशकथाह- एवमपि तदाश्रितत्वेऽपि, तत्त्वतः परमार्थेन, अन्या एव सन्मूदुपाऽऽकारेभ्य इति, यदि नामैवं ततः किमिति चेत् । एतदाशङ्कयाहतनिमित्ता सदादिभिन्नसंख्यानिमित्ता एकत्वबुद्धिः, सा संख्या, तद्विशेषणभूता प्रस्तुता एकाऽवयविविशेषणभूता इति चेत् । एतदाशङ्कयाह- कथमेतद् विनिश्चीयते यदुत सा तद्विशेषगभूता इति ?, एकोऽयमिति व्यवसायाद् इति, चेद् विनिश्चीयते इति । एतदाशङ्कयाहनाऽसौ व्यवसाय:, सदादिभिन्नप्रतिभासी इति । कुत इत्याह- तथा सदादिभिन्न प्रतिभासित्वेन अननुभवात् , एवमपि तथा अननुभवेऽपि, तत्कल्पने सदादिभिन्नाऽवयविकल्पने अतिप्रसङ्गात् , अतिप्रसङ्गश्च त. दन्तरापत्तेः तत्रैव अवयवि-अन्तरापत्तेः, आपत्तिश्च निराकरणाऽयोगात् तदन्तरस्य, अयोगश्च अननुभवाऽविशेषाद् द्वयोरपि इति, इत्येवं तदेकत्वपरिणामनिबन्धन एव अयं प्रक्रमात् सन्मृद्रव्याऽऽकारैकत्वपरिणामनिबन्धन एव अयम् , एकोऽयमिति व्यवसायः । तेषामेव सदादीनामेकाऽनेकात्मकत्वात् , एतच्च भेदाभेदभावात् , अयं च तथास्वभावत्वात् , तथास्वभावत्वे च विरोधाऽनुपपत्तेः, अनुपपत्तिश्च प्रतीतिसिद्धत्वात् । नहि प्रतीतिरेक सिद्धौ निमित्तमित्याशङ्काऽपोहाय आह-बाधाभावादिति तदेकत्वपरिणामनिबन्धन एव अयम् , इति एवम् , सद्व्याद्यनेकस्वभावे वस्तुनि । किमित्याह- वस्तुमात्रग्राहि एव अवग्रहकल्पमविकल्पकमङ्गीकर्तव्यम् । किमित्याह- अन्यथा उक्तदोषाऽनतिवृत्तिः उक्तदोषाः " न्यायाऽनुभवविरोधाद्" इत्येव मादयः तदऽनिवृत्तिः, एवंभूते च अस्मिन् अविकल्पके । किमित्याहआवयोः तव मम च, अविवाद एव । कुत इत्याह- एवंविधा ऽवग्रहस्य अविकल्पकस्य, अस्माभिः अभ्युपगतत्वात् , न चा
ALLSCAPER
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org