________________
२१२
अनेकान्तजयपताका--
त्वस्य तत्स्वभावत्वतः तदवधिकस्वभावत्वतः तज्जन्यत्वेन, तथा तदवधिकत्वेन ग्रहणे सति । किमित्याह- अतिप्रसङ्गात् । ततः किमित्याह- अन्यतरदर्शनाद् हेतु-फलयोः । किमित्याह- अन्यतराम ऽवगमापत्तेः हेतु-फलयोरेव, आपत्तिश्च तथा इतरेतराऽवधिकत्वेन, विशिष्टस्य तत्स्वभावतया ग्रहणात् । अस्त्वेवमित्यधिकृत्य आहअभ्युपगमे अधिकृतग्रहणस्य अनुभवविरोधात्, विरोधश्च अविनाभावग्रहणमुभयगतमन्तरेण तदयोगात् तथाविशिष्टस्य ग्रहणाऽयोगात् , अयोगश्च लोके तथोपलब्धे: अविनाभावग्रहणमन्तरेण संबन्धिनः संबन्ध्यन्तरविशिष्टतया अग्रहणोपलब्धेः । अविनाभाक ग्रहणाद् एतदेवं भविष्यति इत्याह- तस्य च अविनाभावग्रहणस्या परपक्षे अभावात् , अभावश्च ज्ञानानां प्रतिनियताऽर्थत्वात् क्षणिकलेन, यथोत्तम्
"एकमर्थ विजानाति न विज्ञानद्वयं यथा ।
विजानाति न विज्ञानमेकमर्थद्वयं तथा ॥१॥" इत्यादि । तत्तथेत्यादि । तस्य हेतुज्ञानस्य, तथा फलज्ञानत्वेन, अभावतः कारणात् । किमित्याह- अनुसन्धानाऽयोगात् 'अत इदम् इत्यनुसन्धानम् , तथाविधविकल्पस्याऽपि तत्पृष्ठभाविनः असिद्धेः असिद्धिश्च तस्याऽपि विकल्पस्याऽपि, क्षणिकत्वात् स्वसंविनिष्ठितत्वेन, ततश्च तथा इतरेतराऽवध्यनुसन्धानत्वेन,तत्तन्निश्वयाऽनुपपत्तेःप्रक्रमात लस्य कस्यचित् तनिश्चयः तनिर्विकल्पकत्वकार्यत्वनिश्चयः तत्तन्निश्चय तस्य अनुपपत्तिः ततः, न कार्यहेतोरपि तदवगतिरिति क्रियायोगः अत्राऽपि कार्यहेतौ अपि,बुद्ध्याऽऽरूढधर्ममिन्यायतोऽपि अधिकृतव्या हाराऽभावः अनुमानाऽनुमेयव्यवहाराऽभावः । कुत इत्याह- उक्तवत यथोक्तं तथा, न्यायतो न्यायेन, तदयोगात् अधिकृतव्यवहा राऽयोगात् , योगेऽपिः - बुद्ध्यारूढधर्मधर्मिन्यायेन अधिकृत व्यवहारस्य अभिलषिताऽर्थाऽसिद्धिरेव । कुत इत्याह- अर्थ अर्थगमकत्वाऽभ्युपगमात् । यदि नामैवं ततः किमित्याह- तत्तथा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org