________________
१३०
अनेकान्तजयपताका
भावाकारोऽन्यभावे भवति, तदेकत्वप्रसङ्गादित्यर्थः । तत्तुल्याकारतेय तदाकारता,इत्यप्यसदित्यावेदयन्नाह-बोधेत्यादि । बोधाऽमूर्तत्वरूपेण हेतुनाऽविकल्पज्ञानस्य, तत्तुल्याकारताऽयोगाद् विषयवस्तुतुल्याका रतायोगात् । स्वाकार एव तदाकारतेत्यप्ययुक्तमित्याह- खाकारस्या तु विकल्पेऽपि भावात् । न ह्यविकल्प एव स्वाकारः, अपि तु विकन ल्पेऽपि । तदनुगुणत्वतदाकारतेत्यपि समानमित्यावेदयन्नाह- तस्यापीन त्यादि । तस्यापि विकल्पस्य, तनिश्चयात्मकत्वेन विषयवस्तुनिश्च यात्मकत्वेन, तदनुगुणत्वाद् बोधापेक्षया विषयवस्त्वनुगुणत्वात् । इत्येवं, व्यवहारतः स्वभावभेदाभावः । निश्चयतस्तु प्रतिव्यक्ति अयं विद्यत एवेति ॥ ____ यच्चोक्तम्-विमूढः प्रतिपत्ता तमपश्यनैक्यं व्यवस्यति, न तु तथा तदिति । एतदप्ययुक्तम् , अनालाोचताभिधानत्वात् ,विचा राक्षमत्वात् , तथाहि-कः पुनरत्र प्रतिपत्ता, यस्य तत्स्वभावर भेदादर्शनाद् विमोहः, ऐक्यव्यवसायो वा । न तावदेक उभयद्रष्टा, अनभ्युपगमात् । न च सविकल्पाविकल्पे विज्ञाने एव, तयोर्विमोहासिद्धेः, स्वसंवेदनरूपत्वेन स्वस्वभावदर्शनात् । इत्थमपि विमोहे तदनुच्छेदापत्तिः, उपायाभावात् । न चानयोरैक्यव्यवसाय:, मिथोभेदाभ्युपगमात् , स्वविषयनियतत्वेन तथा प्रतिभासानुपपत्तेः, एवमपि तदभ्युपगमेऽतिप्रसङ्गात् ॥ ___ यच्चोक्तं पूर्वपक्षप्रन्थे-विमूढः प्रतिपत्ता तमपश्यन्नैक्यं व्यवस्यति, न तु तथा तदिति । एतदप्ययुक्तम् । कुत इत्याह- अनालोचिताभिधानत्वात् । अनालोचिताभिधानत्वं च विचाराक्षमत्वात् । विचा राक्षमत्वमुपदर्शयन्नाह- तथाहीत्यादि । तथाहि कः पुनरत्र प्रतिपत्ता भवतोऽभिप्रेतः, यस्य तत्वभावभेदादर्शनाद् हेतोः, विमोहः, ऐक्यव्यवसायो वा?। न तावदेक आत्मा, उभयोः सविकल्पाविकल्प योर्द्रष्टा । कुत इत्याह- अनभ्युपगमात् एवंविधैकस्य । न च सविकल्पाविकल्पे ज्ञाने एव प्रतिपत्तॄणी । कुत इत्याह-तयोः सविक
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org