Mahapurana Part 2 Adipurana Part 2

SR No.: 002723
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1951
Total Pages: 568
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari, Mythology, & Story
File Size: 15 MB

Page 387

शिका
३७६
महापुराणम् रशनारज्जुविभाजिसुविशालकटीतटी। मणिन पुरनि?षत्सिताब्जक्रमाब्जिका ॥२५१॥ जितामरपुरीशोभा सौन्दर्यात् सा पुरी तदा । प्रसाधनमय कायम् 'अधिताचिन्त्य वैभवम् ॥२५२॥ उत्सवो राजगहस्य नगरेणव वर्णितः । अगाधो यदि पर्यन्तो मध्यमब्धः किमुच्यते ॥२५३॥ न चित्रं तत्र' मच्चित्ती सोत्सवोऽन्तर्बहिश्च तत् । तद्वत्स्वभूषया यस्मात् कुडयाद्यपि विचेतनम् ।२५४।। भोक्तृशून्यं न भोगाडगं न भोक्ता भोगजितः । तत्र सन्निहितोऽनङगो लक्ष्मीश्चाविष्कृतोदया।२५५१ पश्य पुण्यस्य माहात्म्यमिहापीति तदुत्सवम् । विलोक्य कृतधर्माणः पुरस्थान् बहु मेनिरे ॥२५६॥
उपसुन्बन फलं मत्वा धर्मस्य मुनयोऽपि तत् । धर्माधर्मफलालोकात् स्वभावः स हि तादृशाम् ॥२५७॥ कन्यागृहात्तदा कन्याम् अन्यां वा कमलालयाम्" । पुरोभूय५ "पुरन्ध्यस्तामोषल्लज्जात्तसाध्वसाम्" विवाहविधिवेदिन्यः कृततत्कालसत्कियाम् । समानीय सदैवज्ञा८ महातूर्यरवान्विताम् ॥२५॥ सर्वमङगलसम्पूर्ण मुक्तालम्बूषभूषिते । चतुःकाञ्चनसुस्तम्भे भूरिरत्नस्फुरत्त्विषि ॥२६०॥
प्रमोदात् सुप्रभादेशाद्० विवाहोत्सवमण्डप। कलधौतमये पट्टे निवेश्य प्राङमुखीं सुखम् ॥२६॥ करधनीरूपी रज्जुसे सुशोभित हो रहा था, और उनके चरणकमल मणिमयी नूपुरोंकी झनकार से कमलोंका तिरस्कार कर रहे थे ॥२४७-२५।। इस प्रकार अपनी सन्दरतासे स्वर्गपुरी शोभाको जीतनेवाली वह नगरी उस समय अचिन्त्य वैभवशाली अलंकारमय शरीरको धारण कर रही थी ॥२५२॥ राजमहलका उत्सव तो नगर ही कह रहा था क्योंकि समुद्रके किनारे का भाग ही जब अगाध है तब उसके बीचका क्या पूछना है ? भावार्थ-जब नगरमें ही भारी उत्सव हो रहा था तब राजमहलके उत्सवका क्या पूछना था ? ॥२५३॥ वहांके सचेतन प्राणी अन्तरङ्ग और बहिरङ्ग सब जगह उत्सव मना रहे थे इसमें कुछ भी आश्चर्य नहीं है क्योंकि वहांकी दीवाले आदि अचेतन पदार्थ भी तो अपने अलंकारों द्वारा सचेतन प्राणियोंके समान ही उत्सव मना रहे थे। भावार्थ-दीवालें आदि अचेतन पदार्थ भी अलंकारोंसे सुशोभित किये गये थे जिससे वे ऐसे जान पड़ते थे मानो उल्लाससे अलंकार धारण कर स्वयं ही उत्सव मना रहे हों ॥२५४॥ वहांपर भोगोपभोगका कोई भी पदार्थ भोक्तासे रहित नहीं था और न कोई भोक्ता भी भोगोपभोगके पदार्थ से रहित था, वहांपर कामदेव सदा समीप ही रहता था और लक्ष्मी उदयरूप रहती थीं ।।२५५।। इस जन्म में ही पूण्यका माहात्म्य देखो ऐसा सोचते हुए कितने ही धर्मात्मा लोग वहांका उत्सव देखकर उस नगरके रहनेवाले लोगोंको बड़ी आदरकी दृष्टिसे देख रहे थे ॥२५६॥ मुनि लोग भी उसे धर्मका फल मानकर प्रसन्न हुए थे सो ठीक है क्योंकि धर्मका फल देखकर प्रसन्न होना धर्मात्मा लोगोंका स्वभाव है और अधर्मका फल देखकर प्रसन्न होना अधर्मात्मा लोगोंका स्वभाव है ॥२५७॥ उसी समय विवाहकी विधिको जाननेवाली सौभाग्यवती स्त्रियां, जिसने तात्कालिक सत्क्रियाएं की हैं, जो लज्जासे कुछ भयभीत हो रही हैं, जिसके आगे बड़े बड़े नगाड़ोंके शब्द हो रहे हैं ज्योतिष शास्त्रको जाननेवाले अनेक विद्वान् जिसके साथ हैं और जो दूसरी लक्ष्मीके समान जान पड़ती हैं ऐसी उस कन्याको उसके सामने जाकर उसके घरसे सब प्रकारके मंगल द्रव्योंसे भरे हुए, मोतियोंके आभूषणोंसे सुशोभित, सुवर्णके बने हुए चार उत्तम खम्भोंसे युक्त और अनेक रत्नोंकी कान्तिसे जगमगाते हुए
१ अलंकारस्वरूपम् । २ बिभर्ति स्म । ३ -मब्धौ ल० । ४ पुर्याम् । ५ चेतनवान् । ६ उत्सववत् । ७ यस्मात् कारणात् । ८ स्रक्चन्दनादि । ६ नगरे । १० अस्मिन् जन्मन्यपि । किं पुनरुत्तरजन्मनीत्यपि शब्दार्थः । ११ तत्पुरोत्सवम् । १२ कृतपुण्याः । १३ उत्सवं प्राप्ताः । उदास्तन्वत् ल०। १४ लक्ष्मीम् । १५ पुरस्कृत्य । १६ कुटुम्बिन्यः । 'स्यात्तु कुटुम्बिनी पुरन्ध्री' इत्यभिधानात् । पुरं पोष्यबहुजनसमूहं धत्त इति पुरन्ध्री। पुत्रादिपोष्यवर्गशालिन्याः स्त्रिया नाम। १७ लज्जया स्वीकृत। १८ ज्योतिष्कसहिताः । १९ माला । २० सुप्रभामहादेवीनिरूपणात् । २१ फलके ।

Translation AI Generated

Shika
376
The city was adorned with a rope of pearls, its wide waist was adorned with a belt of pearls, and its feet were adorned with anklets of pearls. ||251|| The city, which had conquered the beauty of the city of the immortals, was adorned with an inconceivable splendor, its body being made of ornaments. ||252|| The festival of Rajagriha was being celebrated by the city itself, for if the edge of the ocean is vast, what can be said of its middle? ||253|| It is not surprising that the minds of the sentient beings there were filled with joy, both within and without, for even the inanimate objects, such as the walls, were adorned with ornaments, as if they were celebrating the festival themselves. ||254|| There was no object of enjoyment without an enjoyer, and no enjoyer without an object of enjoyment. Kamadeva was always present there, and Lakshmi was the embodiment of prosperity. ||255|| Seeing the greatness of punya in this very life, many virtuous people, having seen the festival, looked upon the inhabitants of the city with great respect. ||256|| The sages were also pleased, considering it to be the fruit of dharma, for it is the nature of the virtuous to be pleased by seeing the fruit of dharma, and the nature of the wicked to be pleased by seeing the fruit of adharma. ||257|| At that time, the auspicious women who knew the rites of marriage, who had performed the necessary rituals, who were somewhat afraid due to shyness, who were accompanied by many learned astrologers, and who seemed like another Lakshmi, brought that girl from her house, who was adorned with all kinds of auspicious things, adorned with pearl ornaments, supported by four golden pillars, and shining with the brilliance of many jewels. ||258-260||