________________
सूत्रं १३] स्वोपज्ञभाष्य टीकालङ्कृतम्
१६३ चलता मृदुता भवति कर्णत्वगादीनां तदस्थिरनामेति । तदेतद्विपरीतमस्थिरनामेत्यनेन प्रतिपादितम् ॥
भा०-आदेयभावनिर्वर्तकं आदेयनाम । विपरीतमनादेयनाम ॥
टी०-गृहीतवाक्यत्वादादरोपजननहेतुतां प्रतिपद्यते उदयावलिकाप्रविष्टं सत् । एतदुक्तं भवति-यस्योदयेन नामकर्मोदयस्तेनोक्तं प्रमाणं क्रियते यत् किञ्चिदपि दर्शनसमनन्तरमेव चाभ्युत्थानादि लोकाः समाचरन्तीत्येवंविधविपाकमादेयनाम । विपरीतमनादेयनाम । युक्तियुक्तमपि वचनं यदुदयान प्रमाणयन्ति लोकाः, न चाभ्युत्थानाधर्हणाहस्यापि कुर्वन्ति तदनादेयनाम । अथवा आदेयता-श्रद्धेयता दर्शनादेव यस्य भवति स च शरीरगुणो यस्य विपाकाद् भवति तदादेयनाम । तेद्विपरीतमनादेयनामेति ॥
भा०—यशोनिर्वर्तकं यशोनाम, तद्विपरीतमयशोनाम । ___टी०-यशः-प्रख्यातिः कीर्तिः लोके गुणोत्कीर्तना प्रशंसना यदुदयात् तद् यशोनाम । तद्विपरीतं अयशोनाम । दोषविषया प्रख्यातिरयशोनामेति ॥
भा०-तीर्थकरत्वनिर्वतकं तीर्थकरनाम ॥
टी-तीर्थकरत्वेति । यस्य कर्मण उदयात् तीर्थ दर्शनज्ञानचरणलक्षणं प्रवर्तयति यतिगृहस्थधर्म च कथयति आक्षेपसंक्षेपसंवेगनिर्वेदद्वारेण भव्यजनसंसिद्धये सुरासुरमनुजपतिपूजितश्च भवति तत् तीर्थकरनामेति ॥
नामकर्मभेदीख्यानाय नामशब्दनिर्वचनमाचष्टे शब्दार्थप्रतीतये
भा०--तांस्तान भावान् नामयतीति नाम । एवं सोत्तरभेदो नामकर्मभेदोऽ. नेकविधः प्रत्येतव्यः ॥ १२ ॥
टी-तांस्तानिति । तांस्तानाभिजात्यादीन् (भावान ) नामयति-अभिमुखीकरोति संसारिणः प्रापयतीति नामोच्यते । एवमित्यादिनोपसंहरति नामकर्मप्रकृतिवक्तव्यं, उक्तेन प्रकारेण सोत्तरभेद इति । गतिश्चतुर्धा जातिः पञ्चप्रकारेत्यादिरुत्तरप्रकृतिभेदः सह तेन नामकर्मभेदोऽनेकविधोऽवसेय इति ॥ १२ ॥
सम्प्रति प्रकृतिबन्धं गोत्रस्याख्यातुमुपक्रमते
गोत्रप्रकृती सूत्रम्-उच्चैनीचैश्च ॥ ८-१३ ॥
भा०-उच्चैर्गोत्रं नीचैर्गोत्रं च (द्विभेदं गोत्रम्) । तत्रोचैर्गोत्रं देशजातिकुलस्थानमानसत्कारैश्वर्याद्युत्कर्षनिवर्तकम् । विपरीतं नीचैर्गोत्रं चण्डालमुष्टिकव्याधमत्स्यबन्धदास्यादिनिर्वर्तकम् ॥ १३ ॥
१ 'प्रमीक्रियते' इति च-पाठः । २' विपरीत.' इति ग-पाठः । ३ 'यशोभावनिर्व.' इति ग-पाठः । ४ धनुश्चिनान्तर्गतः पाठो घ-पुस्तके नास्ति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
