________________
षष्ठो विभागः
न्यायशास्त्रं चतुरङ्गं भवतीति प्रथितमेव। तन्मध्ये एकमङ्गं प्रमेयं भवति। तस्य प्रमेयस्य किं स्वरूपमिति प्रस्तौति सूत्रद्वारा
प्रमाणस्य विषयः सदसनित्यानित्यसामान्यविशेषवाच्यावाच्याद्यनेकान्तात्मकं वस्तु। सत्-असत्, नित्य-अनित्य, सामान्य-विशेष, वाच्य-अवाच्य आदि अनंत धर्मात्मक वस्तु प्रमाण का विषय (प्रमेय) होती है। न्या. प्र.-- 'प्रमेयसिद्धिः प्रमाणाद्धि' इत्युक्त्यनुसारं प्रमेयस्य वस्तुनः सिद्धिः-ज्ञानं प्रमाणादेव भवति । प्रमाणेन यत् किञ्चिद् ज्ञायते तत् प्रमेयम् । प्रमेयस्य नामान्तरमस्ति वस्तु तत्त्वमित्यादि। इदमेव तत्त्वं प्रमाणस्य विषयो भवति। तच्च तत्त्वं किं स्वरूप मिति जिज्ञासायामाह सदसन्नित्यानित्येत्यादिना शब्देन।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
