________________
तृतीयो विभागः
७१
व्याप्ति, सम्बन्ध, प्रतिबन्ध आदि अविनाभाव के पर्यायवाची नाम हैं। न्या. प्र.- सहभावस्य क्रमभावस्य च यो नियमः स एव अविनाभावः । व्याप्ति: सम्बन्ध: प्रतिबन्धादयः अविनाभावस्य पर्यायाः सन्ति । अयं सहभावः क्रमभावश्च कुत्र कुत्र भवतीति जिज्ञासायां सूत्रद्वयमवतारयति
12. सहचरयोर्व्याप्यव्यापकयोश्च सहभावः।
सहचरयोः यथा- फलादिगतरूपरसयोः । व्याप्यव्यापकयोः, यथा- चन्दनत्ववृक्षत्वयोः । दो सहचरों और व्याप्य-व्यापक का सहभाव होता है। __सहचरों का सहभाव, जैसे- फल में रूप और रस सहचारी हैं। व्याप्य-व्यापक, जैसे- वृक्षत्व व्यापक है और चन्दनत्व व्याप्य है। न्या. प्र.- सह चरतः इति सहचरौ तयोः सहचरयोः सहभावो भवति । यथा एकस्मिन्नेव फले रूपं रसश्च सहैव तिष्ठत इति अनयोः सहभावोऽस्ति । एवमेव व्याप्यव्यापकयोरपि सहभावो भवति । यथा वृक्षत्वं व्यापकम् तथा चन्दनत्वं व्याप्यमस्ति। वृक्षत्वचन्दनत्वञ्चेत्युभे चन्दनवृक्षे सहैव तिष्ठत इति व्याप्यव्यापकयोः सहभावः स्पष्ट एव। इदानीं क्रमभावं सोदाहरणं प्रस्तौति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
