________________
७४
विशेषावश्यकभाष्ये पुढे सिलोगो । पुढे रेणु गाहा । बहुमु० गाहा । फरिसा० गाहा० । इह स्पृष्टमालिङ्गितमुच्यते । तनौ रेणुवत् । बद्धमाश्लिष्टमात्मीकृतमात्मप्रदेशस्तोयवत् । तत्र स्पृष्टान्येव शब्दद्रव्याण्युपलभन्ते यतस्तानि बनि सूक्ष्माणि भावुकानि चेति, शेषव्यापेक्षया बहु(पटु)तरं च श्रोत्रविज्ञानमन्येन्द्रियगणादिति । गन्धादिद्रव्याणि तु यतस्तोकबादराऽभावुकानि, यतश्च तान्यपनि प्राणादीन्यतस्तान्यालिङ्गितानन्तरमात्म प्रदेशैरागृहीतान्युपलभ्यन्त इति ॥३३४-३३५-३३६-३३७॥
अप्पत्तकारि जयणं मणो य णयणस्स विसयपरिमाणं ।
आतंगुलेण लक्खं अतिरित्तं जोयणाणं तु ॥३३८॥
अप० गाहा । अप्राप्तकारि नयनं मनचत्युक्तमतस्तदस्पृष्टमर्थ गृह्णातीति नयनस्य विषयपरिमाणमात्माङ्गुलेन योजनशतसहस्रमधिकं परमुक्तम् ।।३३८॥
णणु भणितमुस्सयंगुलपमाणतो जीवदेहमाणाति । · देहपमाणं चिय तं ण तु इन्दियविसयपरिमाणं ॥३३९।।
णणु गाहा । आह- ननूक्तमुत्सेधाङ्गुलप्रमाणतो नारका दिशरीरप्रमाणम् । इह कथमिन्द्रियविषयप्रमाणमात्माङ्गुलेनेति ! उच्यते--तदुत्सेधाङ्गुलेन शरीरमात्रप्रमाणमेवोक्तं न विन्द्रियविषयपरिमाणमिति । ॥३३९।। कथं पुनः -
जं तेण पंचधणुसतणरातिविसयववहारवोच्छेतो । ‘पावइ सहस्सगुणितं जेण पमाणगुलं तत्तो ॥३४॥
जं तेण गाहा । यतस्तनोत्संघाङ्गुलप्रमाणेन पञ्चधनुःशतादिपुसां शब्दादिविषयसंव्यवहारोच्छेदः प्रसजति, यतो भरतस्य यदङ्गुलं तत्प्रमाणाङ्गुलमुच्यते । तच्च सहस्रगुणमुत्सेधाङ्गुलात् । अतो भरतादीनां स्वयोजनेन द्वादशयोजनायामायां पुर्यां स्कन्धावारे चोत्सेधाङ्गलतो विषयपरिमाणे सति, भेर्यादिशब्दादिविषयसंव्यवहारो हीयते॥३४०॥
इंदियमाणे वि तयं भयणिज्जं जं तिगाउतादीणं ।
जिभिन्दियादिमाणं संबवहारे विरुज्झेज ॥३४१॥
इंदियः गाहा । इह तदुत्सेधाङ्गुलमिन्द्रियप्रमाणेऽपि भजनीयमेवेति । किरन भवति ? स्पर्शनेन्द्रियप्रमाणमेव हि तेन स्यात् , नशेपेन्द्रियप्रमाणम् । न चेन्द्रियविषयस्यति, यतस्त्रिगव्यूतादिपुंसामुत्सेधाङ्गलतो जिह्वेन्द्रियादिप्र गणमङ्गुलपृथक्त्वादिसंव्यवहार विरुध्येतेति ।।३४१॥ १शेषंद्र-इति प्रती । २ णाई त । णाई को। ३ ण त चिय त । ४ विषयः सं-इति प्रतो । ५ दीणि त । ६ “ज्जा को हे।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org