________________
४४
विशेषावश्यकभाष्ये
सन्चो विर्य सोऽवायो भेते वा होन्ति पंच वत्थूणि । आहेवं चिय चतुधा मती ति[१४- प्र० ]धा अण्णधा होति ॥ १८६॥
सन्चो चिय गाहा । इह व्यतिरेकाद् अन्वयाद् उभयथा वाऽध्यवस्य तत् सर्व एवासावपायः । अवायश्च बोधः परिच्छेद इत्यनर्थान्तरम् । न चायमपायोsपादानलक्षणः। अपादानाऽवधारणभेदद्वये वा तृतीयवस्तुनः वस्तुपञ्चकमापद्यते मतेः । . कथम् ? अवग्रहेहापायावधारणा स्मृता (तयः) इति । आह - अपाया ऽवधारणाभेदादेव हि मतेश्चातुर्विध्यं भवत्यन्यथा हि द्विधिवै (त्रिधैवे) यं भवेत् । कुतः ! धृत्यभावात् ॥ १८६॥ यतः
argaयोगम्मि धिती पुणोवयोगे य सा जतोऽवायो । तो णत्थि धिती भणति इदं तदेवेति जा बुद्धी ॥ १८७॥
काणु० गाहा । इह या तावत्सङ्ख्ये [ यमसंख्ये] यं वा कालं धृतिः परिकल्प्यते धारणेत्यर्थः । सा नास्त्येव, अनुपयोगात् । प्रागुपयोगवत् पुनरुपयोगोऽयं भवन्मत्याSवाय एव, अवबोधमात्रमित्यर्थः । अस्मन्मत्र ( मते तु ) तदवधारणेति । तस्मान्नावग्रहैहा-ऽपाया-ऽवधारणेभ्योऽन्या धृत्याख्या धारणा नामास्ति । उच्यते- पूर्वोपलब्धमर्थं पुनर्व्यवस्यतस्तदेवेदमिति येयं बुद्धिः ॥ १८७॥
णु सावाय भेहिया जतो य सा वासणाविसेसातो । जा यात्रायाणान्तरमविच्चुती सा धिती णामं ॥ १८८ ॥
णणु गाहा । नन्वियमपायाभ्यधिका अपायादन्येत्यर्थः । कुतः ? अपूर्वावाये तदभावात्, यतश्च वासनाविशेषादेवासौ भवति, तद्धि ज्ञानावरणक्षयोपशमसान्निध्यादित्यर्थः । नन्वस।वप्यवायाभ्यधिकेति वर्त्तते, अर्थव्यवसायानन्तरं च येयमप्रच्युतिरूपा मतिः, इयं चापायाभ्यधिकत्वाद् धृतिर्नामेति, धारणेत्यर्थः || १८८ ||
Jain Education International
इच्छन्तस तु वत्थूणि पञ्च णेच्छमाणस्स ।
किं होतु सो अभावो भावो गाणं व तं कतरं ॥ १८९ ॥ तं इच्छ० गाहा । तामेतां " धृतिमिच्छतो भवतोऽपायाऽवधारणभेदद्वयं च कल्पयतो वस्तुपञ्चकमापद्यते, अनिच्छतः पुनः किमसावभावो भवतु, भावत्वे वा ज्ञानान्तरपरिकल्पना, अष्टज्ञानप्रसङ्गः । तस्मान्न किञ्चिदेतत् ॥ १८९॥
१ सव्वो विय को । २ चो० काणु जे । ३ ५ भतिया को हे त । ६ शाम को हे जे । हेत । ९ साभा को । १० वो तो णं त।
ती आ० भण्ण जे ।
४ वेति त । ७ति इच्छ जे । ८ °णिय पक्ष को ११ मिता वृत्ति इति प्रतौ ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org