________________
८२
विशेषावश्यकभाष्ये
कोई मन्दपयत्तो णिसिरति सयलायिं सद्ददव्याई ।
अण्णो तिव्यपयत्तो सो मुंचति भिन्दितुं ताई ॥३७८॥
कतिहि गाहा । चतुहि गाहा । 'कोई गाहा । इह कश्चिन्मन्दप्रयत्नो वक्ता । स खल्वभिन्नान्येव शब्दद्रव्याणि विसृजति, कश्चिच्च महाप्रयत्नः, स खल्वादान-विसर्गप्रयत्नाभ्यां 'भित्वेति ॥३७६-३७७--३७८।। तत्र
गंतुमसंखेज्जाओ अवगाहणवगणा अभिण्णाई। भिज्जति धंसमेन्ति य संखेज्जे जोअणे गंतुं ॥३७९॥
गंतु० गाहा । इह सूत्रमिदम्-"जाई अभिण्णाई णिसिरति" [प्रज्ञार ना पद ११ सू० १६९ ] इत्यादि सर्वमुच्चारणीयम् । अवगाहोऽवगाहनं तदाश्रयक्षेत्रमित्यर्थः । ता हि खल्वसंख्ये या यात्वा भिद्यन्ते । संख्येयानि च योजनानि यात्वा ध्वंस इति । ध्वंसः पुनः पुनः शब्दपरिणामत्याग इति ।।३.०९||
भिण्णाई सुहुमताए अणंतगुणवदिहताइ लोगंत' ।
पावंति पूरयति य भासाए णिरंतरं लोगं ॥३८०॥
भिण्णा० गगहा । सूत्रं "जाई भिण्णाई णिसिरति" [प्रज्ञापना पद ११ सू० १६९] इत्यादि। एवमिह भिन्नानि सूक्ष्मत्वाद बहुत्वाच्चानन्तगुणवृद्ध्या वर्द्धमानानि पट्सु दिक्षु लोकान्तमाप्नुवन्ति । अन्यतश्च तत्पराघातवासनाविशंपात् समुस्तलोकमापूरयन्ति ।।३८०||
जइणसमुग्धातगतीर्य केयि भासंति चतुहि समएहिं ।।
पूरइ सयलो लोगो अण्णे पुण तीहि समएहिं ॥३८१॥
जइण० गाहा । इह केचिजैनसमुद्वातदण्डादिक्रमेण चतुर्भिः समयैरापूर्यते लोक इति मन्यन्ते । अन्ये त्रिभिः समयैः ॥३८१॥ कथं पुनः ! ।
पढमसमए च्चिय जतो मुकाई जति छद्दिसिं ताई ।
वितियसमयम्मि ते च्चिय छेड्डण्डा होन्ति छम्मन्था ॥३८२॥
पढम० गाहा । यतस्तानि प्रथमसमय एव पट्सु "दिश्वनुधावन्ति, द्वितीय समये त एव हि पटै दण्डाश्चतुर्दिशमेकैकशो विक्षिपन्तः षड् मन्थानो भवन्ति ॥३८२।।
मन्थन्तरेहि ततिए समए पुण्णेहिं पूरितो लोगो ।
चतुर्हि समरहिं पूरति लोगंते भासमाणस्स ॥३८३॥
मन्थ० गाहा । तृतीयसमये पृथक् पृथक् तदन्तरालपूरणादापूर्णो लोक इति । चतुर्भिरापूर्यते लोकान्तेऽवस्थितस्य भाषकस्य ॥३८३।। १ कोयि-इति प्रती । २ मिति-इति प्रतौ। ३ "ती को। ४ धसंति को है। ५ संखिको हे। ६ लोगते जे । ७ पाविति त । ८ गइए को हे। ९ छह को हे त । १० दिक्षुनु-इति प्रतों। ११ हि खण्डषण्ड-इति प्रती ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org